เมื่อวันที่ 30 มกราคม 2563 คณะกรรมาธิการ(กมธ.)การต่างประเทศ สภาผู้แทนราษฎร ซึ่งมีนายศราวุธ เพชรพนมไพร ส.ส.พรรคเพื่อไทย เป็นประธาน ได้พิจารณาเรื่องร้องเรียนของภาคประชาชนกรณี “ขอให้ตรวจสอบนโยบายของรัฐบาลในการสนับสนุนภาคประชาสังคมไทยในประชาคมอาเซียน” โดยเชิญตัวแทนกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) กระทรวงต่างประเทศ (กต.) สภาความมั่นคงแห่งชาติ(สมช.)และตัวแทนกรรมการไทยในการจัดประชุมอาเซียนภาคประชาชน (ACSC/APF) ปี 2019 เข้าชี้แจง ประเด็นหลักเพื่อขอคำอธิบายถึงสาเหตุที่รัฐบาล โดยพม. ยกเลิกการสนับสนุนงบประมาณจัดการประชุมเพียง 7 วันก่อนกำหนดการจัดประชุม ACSC/APF เมื่อเดือนกันยายน 2563 ที่ผ่านมา ด้วยเหตุผลที่กรรมการภูมิภาค ACSC/APF ยืนยันหลักการไม่ส่งมอบรายชื่อผู้เข้าร่วมชาวต่างประเทศให้ทางพม. นอกจากนี้พม. ยังใช้เงินเกือบ 10 ล้านบาทที่อนุมัติเพื่อ ACSC/APF 2019 ไปในการจัดการประชุมภาคประชาสังคมไทยเองในวัน เวลาเดียวกันอีกด้วย
ทั้งนี้ในที่ประชุม นางสุนทรี หัตถี เซ่งกิ่ง ประธานกรรมการอำนวยการฝ่ายไทยของ ACSC/APF 2019 ชี้แจงว่าการที่พม.ยกเลิกการสนับสนุนงบประมาณ ทั้งที่ได้รับรายชื่อของผู้เข้าร่วมชาวไทย 600 รายและกรรมการจัดงานทั้ง 11 ประเทศจำนวน 30 คนไปทั้งหมดแล้ว ขาดแต่ผู้เข้าร่วมอื่นที่พม.เพียงสนับสนุนค่าอาหารกลางวันระหว่างการประชุม ในขณะที่กรรมการ ACSC/APF 2019 เสนอว่าพร้อมจะรับผิดชอบค่าใช้จ่ายดังกล่าวเอง และการที่ พม.จัดการประชุมภาคประชาสังคมเอง เป็นการกระทำที่ขาดมารยาทอย่างยิ่ง และแสดงถึงการไม่สนับสนุนหลักการมีประชาชนเป็นศูนย์กลางในการพัฒนาของอาเซียน (People Centered ASEAN) ไม่เคารพภาคประชาชนและประชาสังคมอาเซียนที่มีกระบวนการทำงานต่อเนื่องมายาวนานกว่า 10 ปี และไม่เคารพสิทธิเสรีภาพในการแดงความคิดเห็นของประชาชนตามระบอบประชาธิปไตย และสร้างความเสียหายอย่างยิ่งกับภาพพจน์ของประเทศไทยในเวทีอาเซียน โดยเฉพาะเมื่อการยกเลิกการสนับสนุนงบประมาณเกิดขึ้นหลังจากการประชุมร่วมกับหน่วยงานด้านความมั่นคง ซึ่งที่ประชุมได้ตั้งคำถามในวิธีการจัดการประชุมของภาคประชาชน โดยเฉพาะประเด็นการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลในภูมิภาค การมีส่วนร่วมของกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศ และชาวโรฮิงญา และจบกรประชุมด้วยการที่ฝ่ายความมั่นคงยืนยันว่ากรรมการ ACSC/APF 2019 ต้องส่งรายชื่อผู้เข้าร่วมประชุมต่างประเทศทั้งหมด
อย่างไรก็ตามรองปลัดพม.ยืนยันว่าการยกเลิกงบประมาณเป็นเพียงประเด็นของการทำตามระเบียบการอนุมัติโดยที่ต้องมีรายชื่อทั้งหมดแนบ และปฏิเสธความเกี่ยวข้องกับประเด็นความมั่นคง
ขณะที่ตัวแทนจากสมช.ยอมรับในระหว่างการชี้แจงว่า ในที่ประชุมร่วมกับกรรมการ ACSC/APF 2019 มีการตั้งคำถามเรื่องความมั่นคง และการแจ้งว่าต้องส่งรายชื่อผู้เข้าร่วมประชุมทั้งหมดจริง สำหรับกระทรวงต่างประเทศ ชี้แจงเพียงว่าได้พยายามสนับสนุนการประชุมร่วมระหว่างผู้นำอาเซียนและตัวแทนภาคประชาสังคม (Interface Meeting) และในปีนี้ทำได้เพียงการพบกับระหว่างรัฐมนตรีกระทรวงต่างประเทศประเทศอาเซียนกับตัวแทนภาคประชาสังคม
ทั้งนี้ตลอดการประชุม กมธ.หลายคนได้ ตั้งคำถามและข้อสังเกตในประเด็นข้อห่วงใยของฝ่ายรัฐและความมั่นคง นำมาซึ่งการขอรายชื่อผู้เข้าร่วมการประชุม และการยกเลิกการสนับสนุนงบประมาณ เป็นไปโดยมีตัวบทกฎหมายรองรับหรือไม่ และการประชุมดังเช่น ACSC/APF ย่อมมีเนื้อหาที่เกี่ยวกับปัญหาของอาเซียน และมีลักษณะวิพากษ์วิจารณ์จากมุมมองของประชาชนซึ่งเป็นเรื่องปกติ และรัฐบาลควรยอมรับในสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของประชาชน
——
