เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม 2558 นายสมเกียรติ เขื่อนเชียงสา ผู้ประสานงานเครือข่ายอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง – ล้านนาน เปิดเผยว่า หลังจากที่ทางเครือข่ายฯ และประชาชนลุ่มน้ำโขงร่วมกันอนุรักษ์แม่น้ำโขงมานานกว่า 2 ทศวรรษแล้วนั้น ทางเครือข่ายฯ เห็นว่าการเดินหน้างานอนุรักษ์ควรที่จะมีการยกระดับเพิ่มเติม โดยได้สร้างสถาบันองค์ความรู้ท้องถิ่น ในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ลุ่มน้ำโขง โดยหวังจะขยายความร่วมมือจากหลากหลายหน่วยงานระดับท้องถิ่น ระดับภาค และระดับประเทศ ซึ่งกรณีการก่อตั้งโรงเรียนน้ำของ หรือ โฮงเฮียนน้ำของ ก็เป็นแนวคิดการจัดการเรียนการสอนเป็นรูปแบบ “สนามการเรียนรู้” ที่ไม่ใช่สถานศึกษาแบบเป็นทางการเหมือนโรงเรียนในระบบราชการทั่วไป เพื่อถ่ายทอดความรู้และแนวทางปฏิบัติเชิงเคารพธรรมชาติแก่คนรุ่นใหม่โดยเฉพาะเยาวชน ซึ่งคนทั่วไปที่สนใจก็สามารถเข้ามาศึกษาความรู้ได้ ทั้งนี้สำหรับกระบวนการสอนเน้นเรียนรู้ร่วมกันทั้งปรัชญาและทัศนคติของมนุษย์ ธรรมชาติสิ่งแวดล้อม ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ทั้งนี้โฮงเฮียนน้ำของจะมีกิจกรรมเปิดโรงเรียนในระหว่างวันที่ 18-19 ธันวาคม 2559
นายสมเกียรติ กล่าวว่า สำหรับกิจกรรมในพิธีเปิดโฮงเฮียนน้ำของนั้น มีหลายส่วน มีทั้งนิทรรศการภาพถ่าย มีซุ้มอาหารและของใช้จากเครือข่ายชาวบ้าน การจัดกองผ้าป่าระดมทุนสร้างห้องสมุด ดนตรีและศิลปะที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับสถานการณ์แม่น้ำโขงทุกๆด้าน อีกทั้งยังมีพิธีลงนามความร่วมมือ (เอ็มโอยู) กับสถาบันการศึกษาโรงเรียนประถมศึกษาและมัธยมศึกษา 9 แห่งในอำเภอเวียงแก่นและอำเภอเชียงของเพื่อให้จัดเวลาเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับ ประวัติศาสตร์ นิเวศวัฒนธรรมกลุ่มน้ำโขง โดยอาจจะจัดแบ่งเวลาให้เด็กนักเรียนมาเรียนช่วงเวลาว่าง เช่น เสาร์อาทิตย์ หรือหลังเวลาเลิกเรียนในวันธรรมดา ตามความเหมาะสม
“คือการส่งเสริมความรู้ในช่วงวัยเรียนนั้นเป็นการสร้างจุดเชื่อมโยง ระหว่างวัยศึกษาและวัยทำงาน ถ้ามีการปลูกฝังความเป็นท้องถิ่นในหลายๆด้าน นอกห้องเรียนก็จะเป็นเรื่องดี สำหรับคนรุ่นใหม่ อีกอย่างตอนนี้โฮงเฮียนน้ำของก็เคยเป็นที่ยอมรับจากนักศึกษานานาชาติบางแห่งแล้วด้วย พวกเขามาศึกษาความรู้ที่โฮงเฮียนต่อเนื่อง เราเห็นเราก็ดีใจ เราก็อยากให้บรรยากาศแบบนั้นเกิดกับเด็กไทยบ้าง ก็ปีนี้เลยตกลงกันว่าจะลองทำเอ็มโอยูกับภาคการศึกษาพื้นฐานก่อน จากนั้นก็ค่อยทำระดับอุดมศึกษาต่อไป แต่ยังไงก็ตาม ใครที่สนใจก็เข้ามาได้ตลอดเวลา แม้จะไม่มีเอ็มโอยูก็สามารถเริ่มต้นเป็นส่วนหนึ่งของโฮงเฮียนน้ำของได้” นายสมเกียรติ กล่าว
อนึ่งภายในพิธีเปิดโฮงเฮียนน้ำของนั้น ยังมีการเสวนาอีกหลายเวที อาทิ สถานการณ์สิ่งแวดล้อมแม่น้ำโขงกับการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ ความรู้ท้องถิ่นนิเวศน์วัฒนธรรมลุ่มน้ำโขงกับสังคมไทย เป็นต้น โดยมีกำหนดการดังนี้
///////////////////////////////////////////////////////////////
กิจกรรม “เปิดโฮงเฮียนแม่น้ำของ”
ระหว่างวันที่ ๑๘-๑๙ ธันวาคม ๒๕๕๘
ณ สถานที่จัดตั้งโฮงเฮียนแม่น้ำของ ๒๖o ม.๑ ต.เวียง อ.เชียงของ จ.เชียงราย
วันศุกร์ ที่ ๑๘ธันวาคม ๒๕๕๘
๐๘.๓๐น.เป็นต้นไป ลงทะเบียนผู้เข้าร่วมงาน
๐๙.๐๐น.-๐๙.๓๐น. เปิดงาน โดย นางเตือนใจ ดีเทศน์ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติประธานคณะกรรมการที่ปรึกษาโฮงเฮียนแม่น้ำของ
เล่าเรื่อง..แม่น้ำโขงกับการก่อเกิด “โฮงเฮียนแม่น้ำของ” โดย นิวัฒน์ ร้อยแก้วผู้อำนวยการโฮงเฮียนแม่น้ำของ ประธานเครือข่ายอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง-ล้านนา
๐๙.๓๐น.-๑๑.๐๐น. เวทีเสวนา “ความรู้ท้องถิ่นนิเวศน์วัฒนธรรมลุ่มน้ำโขงกับสังคมไทย”
ผู้เข้าร่วมตัวแทน
๑) เสียงเด็กและเยาวชน
๒) นักคิด/นักวิชาการ
๓) นักปฏิบัติการ
๔) ปราชญ์ ชาวบ้านและ
๕) ผู้แทนจากสถาบันการศึกษา
ดำเนินรายการโดย เพียรพร ดีเทศน์ องค์กรแม่น้ำสากล
๑๑.น.๐๐-๑๑.๓๐น. เปิดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้
๑๑.๓๐น.-๑๒.๐๐น. พิธีลงนาม “ความร่วมมือโฮงเฮียนแม่น้ำของ กับสถาบันการศึกษา”
๑๒.๐๐น.-๑๓.๐๐น. รับประทานอาหารเที่ยง
๑๓.๐๐น.-๑๕.๓๐น. เปิดสนามการเรียนรู้
ประกอบด้วย
๑) ฐานสนามการเรียนรู้การจัดการทรัพยากร ดิน น้ำ ป่า พื้นที่ชุ่มน้ำลุ่มน้ำโขง
๒) ฐานสนามการเรียนรู้ผู้หญิงกับความมั่นคง ทางอาหาร
๓)ฐานสนามการเรียนรู้บทเพลงลูกทุ่งแม่น้ำโขง
๔)ฐานสนามทักษะศิลปะวาดภาพวาดฝัน
๕)ฐานสนามการเรียนรู้ กลุ่มรอยเลื่อนลุ่มน้ำโขง
๖)ฐานสนามการเรียนรู้ ห้องสมุดแม่น้ำโขง งานวิจัยไทบ้านและผลงานองค์กรเครือข่าย
วันเสาร์ ที่ ๑๙ธันวาคม ๒๕๕๘
๐๙.๐๐น.-๑๒.๐๐น. เวทีเสวนา “สถานการณ์สิ่งแวดล้อมแม่น้ำโขงกับการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ ” โดย ชมรมนักข่าวสิ่งแวดล้อมแห่งประเทศไทย
๑๒.๐๐น.-๑๓.๐๐น. รับประทานอาหาร
๑๓.๐๐น.-๑๗.๐๐น. สนามการเรียนรู้ คอนผีหลง-แม่น้ำโขง
เครือข่ายอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรมลุ่มน้ำโขง-ล้านนา
๑๕.๐๐น.-๐๓.๐๐น. ตั้งกองผ้าป่า ระดมทุนสร้างห้องสมุดแม่น้ำโขง
ณ ลานวัฒนธรรมท้องถิ่น-บทเพลง-กวี เพื่อแม่น้ำโขง
จำหน่ายอาหาร สินค้าท้องถิ่น และการแสดงขับลื้อ ขับทุ้ม ซอล่องน่าน ซอทองสร้อย หนองเก้าห้อง กลองสะบัดชัย อื่อกะโหล่ง
๑๘.๐๐น.-๒๐.๐๐น. นั่งฟังเพลง กับคนนั่งเล่น
๒๐.๐๐น.-๒๐.๑๕น. มัลติมีเดีย “แม่น้ำโขง การก่อเกิดโฮงเฮียนแม่น้ำของ”อื่อกะโหล่ง..
๒๐.๑๕น.-๒๒.๓๐น. เพลงชีวิต กับกองเกวียนคาราวาน
๒๒.๓๐ เป็นต้นไป.. บทเพลงของ..ผองเพื่อนจันผา เอ้ นิติกุล อัคนี และเหล่าสหายเพลงแม่น้ำโขง
