เมื่อวันที่ 26 มีนาคม 2559 ชาวบ้านกลุ่มรักษ์บ้านเกิดบำเหน็จณรงค์ จังหวัดชัยภูมิ กว่า 500 คน ในเขตอำเภอบำเหน็จณรงค์และอำเภอจัตุรัส ได้เดินทางมาร่วมกินข้าวเที่ยงและตั้งวงเสวนาแลกเปลี่ยน “ผลกระทบถ่านหินและประสบการณ์การต่อสู้ของชาวบ้าน” โดยมีกลุ่มคนรักษ์บ้านเกิดเมืองเลย และชาวบ้านจากเครือข่ายปัญหาที่ดินอำเภอคอนสาร จ.ชัยภูมิ เข้าร่วมอย่างคึกคัก
ทั้งนี้ การจัดงานต้องเปลี่ยนแปลงสถานที่ถึงสามครั้งด้วยกัน เนื่องจากทหารในพื้นที่ไม่อนุญาตให้จัดผ้าป่าระดมทุนคัดค้านเหมืองถ่านหิน และมีการพยายามคุกคามแกนนำของเครือข่ายที่ได้อนุญาตให้ใช้ที่พื้นที่ในการจัดงาน จนต้องย้ายสถานใหม่และมีการต่อรองกับเจ้าหน้าที่ตำรวจเพื่อขอใช้เครื่องเสียงในการจัดงานในครั้งนี้
นายแสวง พีรพรม อดีตผู้ใหญ่บ้านคำปิงพัฒนา ม.15 กล่าวว่า มีความกังวลมากเรื่องผลกระทบต่อสุขภาพจากโรงงงานถ่านหินและการแย่งชิงน้ำ ตนเองเคยไปแม่เมาะ จังหวัดลำปางเห็นสภาพหมู่บ้านแล้วน่ากลัวมาก ชาวบ้านเป็นโรงมะเร็งตาย คนที่แม่เมาะต้องซื้อน้ำกิน ถ้าต้องซื้อน้ำกินคงตายแน่ๆ อีกประเด็นหนึ่งคือ การแย่งชิงน้ำ ซึ่งแถวนี้มีเขื่อนลำคันฉูที่ส่งน้ำให้ชาวบ้านมีปริมาณน้ำเพียง 42 ลบ.เมตร ในขณะที่พื้นที่เกษตรกรรมของทั้งอำเภอมีมากถึง 90,000 ไร่
นายแสวงกล่าวว่า แม้บริษัทจะบอกว่าจะไม่แย่งน้ำชาวบ้าน แต่ไม่เชื่อ เพราะปริมาณน้ำที่เรามีเหมือนน้ำในแก้วเพียงแก้วเดียว 42 ล้านลบ.เมตร ถ้าโรงไฟฟ้าต้องการน้ำ เขาก็คงไปเจรจากับหน่วยงานรัฐและรัฐคงปล่อยน้ำจากเขื่อนไปให้โรงงานก่อน ส่วนพวกเราชาวนาต้องรอไปก่อน
“ใช่ บริษัทไม่ได้แย่งน้ำ แต่คุณแบ่งน้ำจากแก้วเดียวของเราไปก่อน ก่อนที่จะส่งให้ชาวบ้าน นั่นเท่ากับแย่งน้ำเรา นี่ยังไม่นับปริมาณน้ำที่ต้องเก็บไว้ในเขื่อนเพื่อรักษาสภาพเขื่อนอีก 9 ล้านลบ.เมตร เป็นประเด็นที่ผมกังวลมากที่สุดต่อสถานการณ์ของบ้านเรา
นางพรทิพย์ หงษ์ชัย ชาวบ้านกลุ่มคนรักษ์บ้านเกิด จังหวัดเลย กล่าวว่า ยินดีและดีใจที่ได้มาเจอพี่น้องที่บำเหน็จณรงค์ เห็นพี่น้องมีที่ดินและความอุดมสมบูรณ์มาก อยากให้รักษาเราเท่าชีวิต ที่จริงเป็นคนชัยภูมิ แต่ได้ไปอยู่เมืองเลย และไปเจอผลกระทบเหมืองทองคำที่เมืองเลย ซึ่งเหมืองเกิดมาก่อนแล้ว ที่นี่ยังไม่เกิด อยากให้รักษาต่อสู้ไว้ไม่ให้เกิด เคยไปดูโรงไฟฟ้าแม่เมาะ ผลกระทบหนักมากถึง 100 กิโลเมตร น้ำ อาหารกินไม่ได้ เช่นเดียวกับที่เมืองเลยเดิมเคยเป็นพื้นที่อุดมสมบูรณ์มาก หาอาหารได้จากธรรมชาติ หาได้ทั้งในภูเขาและร่องเขา แต่ตอนนี้เราได้รับผลกระทบจากโลหะหนัก ชาวบ้านได้รับสารหนักในร่างกายและตายเยอะมากที่สุดคือ มะเร็ง หน่วยงานรัฐประกาศห้ามกินปูปลาอาหารในลำน้ำเพราะมีสารโลหะหนัก
นางพรทิพย์กล่าวว่า ครั้งแรกที่บริษัทมาบอกก็บอกว่าจะสร้างโรงเรียน สร้างตลาดให้ คิดว่าจะหมู่บ้านจะเจริญ ลูกหลานทำงานในหมู่บ้าน ชาวบ้านจึงยอม เมื่อเหมืองเปิดทำการ มีเสียงระเบิดวันละ 2 ครั้ง ก้อนหินร่วงลงมาในบ้าน เสียงการผลิตแร่ทั้งวันทั้งคืน ชาวบ้านทนไม่ไหวและสู้มาเกือบ 10 ปีแล้ว เราต้องซื้อน้ำกิน น้ำใช้มาตั้งแต่ปี 2552 มีคดีมากมาย เราสู้ถึงชั้นศาล แต่เราก็สู้ ในที่สุดบริษัทก็ถอนฟ้องเพราะสู้บนความถูกต้อง เรามีทุนความเข้มแข็ง เราเจอผลกระทบแล้ว
“ที่นี่โรงไฟฟ้ายังไม่ได้สร้าง เราควรจะต้องสู้ เรามีสิทธิในการแสดงออกทางกฎหมาย เราไม่ได้มีอาวุธ วันนี้มีเจ้าหน้าที่มาดูแลความสงบเรียบร้อยให้พวกเรา ถ้าที่เมืองเลย เราเจอแต่ตำรวจพร้อมชุดปราบจลาจล เจอคดี เจอการคุกคามจากบริษัท มีการส่งมือปืน ถูกทำร้ายร่างกายจากการที่เราต่อสู้คัดค้าน นี่เป็นประสบการณ์ สิทธิของเราคือ คนที่อยู่ที่นี่ เป็นคนดั้งเดิม เรามีสิทธิชุมชนดั้งเดิมที่จะรักษาบ้านเกิดให้กับลูกหลานของเรา อยากให้กำลังใจพี่น้อง เราต้องอดทนให้มาก พี่น้องจะต้องเจออะไรมากกว่านี้”นางพรทิพย์ กล่าว
นางอรนุช ผลภิญโญ กลุ่มรักคอนสาร จ.ชัยภูมิ กล่าวว่าในพื้นที่มีปัญหาเรื่องโรงงานยางพารา ที่คอนสารไม่ได้ปลูกยางพารา เราปลูกข้าวกิน ที่คอนสารมีความอุดมสมบูรณ์ มีน้ำผุดหลายแห่ง แต่รัฐและทุนกำลังหลอกชาวบ้าน พยายามให้ข้อมูลที่ไม่เพียงพอ แต่พยายามบอกว่าโรงงานดีอย่างไร กรณีโรงงานยางพารา เจ้าของโรงงานบอกว่า เศรษฐกิจคอนสารจะดี คนจะมีงานทำ แต่เรายังไม่เคยเห็นเลยว่า พื้นที่โรงงานที่ไหนทำให้ชาวบ้านอยู่ดีกินดีจริงๆ ยิ่งเป็นโรงไฟฟ้าถ่านหินแล้ว ผลกระทบยิ่งจะร้ายแรง ตอนนี้ที่คอนสารเรามีหลักคิดว่า ถ้ายังไม่สร้าง เราก็ไม่ควรให้มันสร้าง อันนี้เป็นหลักคิดสำคัญ
นางอรนุชกล่าวว่า น่าสนใจมากที่เห็นผู้นำหมู่บ้านแถวนี้เข้มแข็งมากและออกมากับชาวบ้านจริงๆ แต่ก็ยังสงสัยว่า ทำไมรัฐจะต้องห้ามทำบุญ ต่อไปเขาคงห้ามเราหายใจ แต่อยากให้พี่น้องรู้ว่า สิ่งที่รัฐห้ามเรานี้คือ รัฐกำลังอ่อนแอ เราจึงต้องเข้มแข็งไว้ และสู้ด้วยความจริง การต่อสู้ของพี่น้องนั้นเป็นการต่อสู้ระยะยาวแน่นอน อยากให้กำลังใจพี่น้องต่อสู้ต่อไป
ทั้งนี้ช่วงเวลา 10.30 น. กลุ่มคนรักษ์บ้านเกิดบำเหน็จณรงค์ ได้พาตัวแทนเครือข่ายชาวบ้านและนักวิชาการ ไปลงพื้นที่ทะเลสีดอ หนองน้ำธรรมชาติ เพื่อดูสภาพพื้นที่ที่ตั้งของโรงไฟฟ้า บึงน้ำธรรมชาติที่มีความอุดมสมบูรณ์ขนาด 300 ไร่ เป็นแหล่งน้ำและแหล่งหาปลาของชาวบ้าน โดยทะเลสีดอ ทางโรงไฟฟ้าจะขอใช้น้ำและกิจการในเหมืองแร่ ซึ่งในบริเวณนั้นมีชาวบ้านที่กำลังต้มเกลือและจับปลาในบึงทะเลสีดอ เป็นจำนวนมาก
ต่อมาเวลา 11.00 น. ชาวบ้านบางส่วนได้เดินทางไปถวายเพลที่วัดและมีการกรวดน้ำคว่ำขันให้เจ้ากรรมนายเวร และมีการรับประทานอาหารเที่ยงร่วมกัน มีชาวบ้านหลายหมู่บ้านที่นำอาหารมาตั้งเป็นโรงทาน และมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันคึกคักเกี่ยวกับกรณีที่ทหารห้ามจัดผ้าป่ากลุ่มชาวบ้านในครั้งนี้ และยังการระดมทุนของเครือข่ายได้ยอดเงินถึง 50,000 บาท แล้ว ซึ่งเดิมชาวบ้านตั้งใจจะทำการระดมทุนทอดผ้าป่า แต่ทหารได้ประกาศไม่ให้จัดดังที่เป็นข่าว โดยในบริเวณงานมีเจ้าหน้าที่ตำรวจจากอำเภอบำเหน็จณรงค์และเจ้าหน้าที่นอกเครื่องแบบเข้ามาสังเกตการณ์หลายนาย
