วันที่ 22 กันยายน 2559 มีรายงานความคืบหน้าเรื่องสถานการณ์การสู้รบในรัฐกะเหรี่ยงเขตแม่ตะวอ ตรงข้าม อ.ท่าสองยาง จ.ตาก ว่าล่าสุดกองกำลังพิทักษ์ชายแดน (BGF) และกองทัพพม่า สามารถเข้ายึดพื้นที่ริมแม่น้ำเมยได้แล้วส่วนหนึ่ง ทำให้กองกำลังกะเหรี่ยงพุทธ(DKBA) สั่งปิดการสัญจรทางเรือในแม่น้ำเมย เนื่องจากเกรงว่าทหารพม่าจะเข้ามาโจมตีทางน้ำจากฝั่งแม่น้ำเมย ส่งผลกระทบต่อกลุ่มต่างๆ ที่ต้องการเดินทางเข้าไปบริจาคของให้แก่ชาวบ้านไม่สามารถเข้าไปได้
ทั้งนี้ช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา กองกำลัง BGF ได้ส่งเรือหลายลำล่องแม่น้ำสาละวินไปรับชาวบ้านที่อาศัยอยู่บริเวณใกล้เคียงหัวงานเขื่อนฮัตจี เพื่ออพยพลงมายังเขตเมียนจีหงู่ โดยมีคำสั่งให้ย้ายชาวบ้านลงมาอย่างน้อย 5 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านแม่ลาท่า บ้านทีปะแดท่า และบอตรอ (อีก 2 หมู่บ้านไม่ทราบชื่อ) โดยมีการอ้างคำสั่งของหลวงพ่ออุทุสะนะ ขอให้ชาวบ้านย้ายไปอยู่ที่วัดชั่วคราว ซึ่งในจำนวนนี้มี 2 หมู่บ้าน คือบ้านแม่ลาท่า และบ้านทีปะแดท่า อยู่ฝั่งขวาของแม่น้ำสาละวินในเขตกองพล 5 ของกองกำลังสหภาพชนชาติกะเหรี่ยง (KNU) ซึ่งไม่เกี่ยวข้องกับการสู้รบในช่วงนี้ในเขตแม่ตะวอ
นักวิเคราะห์ชาวกะเหรี่ยงรายหนึ่งกล่าวว่าการสั่งการครั้งนี้เห็นได้ชัดว่าอาจเกี่ยวข้องกับการเคลียร์พื้นที่หัวงานเขื่อนฮัตจี ซึ่งมีการวางแผนมานานแต่กองทัพพม่าไม่สามารถเข้าไปยังพื้นที่ได้เลยตลอดหลายปีที่ผ่านมา “มีกระแสข่าวว่าจะเข้ามาอ้อมตีทางพื้นที่กองพล 5 ของ KNU จากเมงจีหงู่ถึงหัวงานเขื่อน เท่ากับว่า เวลานี้กองทัพพม่าสามารถคุมเส้นทางเส้นทางจากบ้านแม่ตะวอไปถึงเมียนจีหงู่ คือจากชายแดนไทยที่แม่น้ำเมยไปถึงหัวงานเขื่อนที่แม่น้ำสาละวินได้เบ็ดเสร็จ”
ขณะเดียวกันทางด้านชายแดนไทย-พม่า ที่อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน มีรายงานว่าพบการล่องแพไม้ลงมาตามลำน้ำสาละวิน โดยมุ่งหน้าผ่านแม่น้ำสาละวินไปที่บ้านแม่สามแลบ และบ้านสบเมย อ.สบเมย จ.แม่ฮ่องสอน มุ่งหน้าเข้าสู่พม่า ที่เมงจีหงู่ ซึ่งมีโรงเลื่อยไม้หลายแห่ง โดยแพไม้ซุงดังกล่าวคุมล่องลงมาโดยกลุ่มคะเรนนี (กลุ่มดาวแดง ปัจจุบันเรียกว่ากองกำลังประชาชน ซึ่งทำงานร่วมกับกองทัพพม่า) โดยมีไม้ล่องลงมาทั้งสิ้นจำนวน 151 ท่อน มัดเป็นแพ 2 แพ แยกเป็นไม้สัก 112 ท่อน น้ำหนักประมาณการ 25 ตัน ที่เหลือเป็นไม้เนื้อแข็งชนิดอื่น
แหล่งข่าวด้านความมั่นคงบริเวณชายแดนของไทยเปิดเผยว่า แพไม้ชุดล่าสุดล่องลงมาอย่างเปิดเผยในช่วงกลางวัน ซึ่งเหมือนจะเป็นการแสดงให้เห็นว่าเป็นไม้จากป่าลุ่มน้ำสาละวินตอนบนในรัฐคะเรนนี ไม่ใช่ไม้จากฝั่งรัฐกะเหรี่ยงหรือจากฝั่งไทย โดยกลุ่มดาวแดงเจ้าของไม้ขอใช้เส้นทางแม่น้ำสาละวินในการล่องลงไปที่โรงเลื่อยเท่านั้น
แหล่งข่าวกล่าวว่า หลายฝ่ายไม่เห็นด้วยกับการปล่อยให้กลุ่มกองกำลังต่างๆ ใช้แม่น้ำสาละวินเป็นเส้นทางลำเลียงไม้เพราะอาจสร้างปัญหาในการลักลอกตัดไม้สัก เพราะมักมีการสวมแพไม้ หรือสวมตอ ในเขตป่าสาละวินฝั่งไทย ทั้งจากเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสาละวิน อุทยานแห่งชาติสาละวิน และป่าสงวน เหมือนในอดีตที่เกิดขึ้นมาแล้ว เพราะแพไม้เหล่านี้ยากต่อการตรวจสอบและควบคุม หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรจะหามาตรการในการหาความร่วมมือจากทุกฝ่ายในการป้องกันดูแลทรัพยากรป่าไม้ ไม่ควรอนุญาตให้ปล่อยล่องไม้ได้ ถึงแม้สาละวินเป็นแม่น้ำนานาชาติที่ใช่ร่วมกันก็ตาม
“เรื่องนี้อ่อนไหวและอาจส่งผลกระทบต่อความมั่นคง ป่าไม้เป็นทรัพยากรของชาติและทรัพยากรร่วมของลุ่มน้ำข้ามพรมแดน มีความจำเป็นต้องดำเนินการยุติการตัดไม้โดยเด็ดขาด ต้องหยุดให้ความร่วมมือกับนายทุนข้ามชาติกลุ่มขบวนการค้าไม้ และต้องเร่งออกมาตรการห้ามนำแพไม้ ล่องผ่านลำน้ำสาละวินโดยเด็ดขาด เพื่อไม่ให้เหตุการณ์ซ้ำรอยอย่างที่ผ่านมา แต่ดูเหมือนว่าคนของทางการบางหน่วยงานจะไม่สนใจเพราะมีความใกล้ชิดกับพ่อค้าไม้” แหล่งข่าวด้านความมั่นคงชายแดนกล่าว
