เมื่อวันที่ 24 กันยายน 2559 เครือข่ายสื่อกะเหรี่ยง เปิดเผยรายงานการติดตามกรณีกองกำลังสหภาพชนชาติกะเหรี่ยง (Karen National Union-KNU) ตรวจยึดแพซุงไม้สักที่ล่องตามแม่น้ำสาละวิน บริเวณชายแดนไทยพม่า ใกล้พื้นที่บ้านท่าตาฝั่ง ต.แม่ยวม อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน ตั้งแต่วันที่ 20 กันยายนที่ผ่านมาว่า ขณะนี้นายจาย หองคำ ชาวไทใหญ่ที่อาศัยอยู่ในรัฐคะยา (คะเรนนี) ได้แสดงตัวเป็นเจ้าของไม้สักทั้งหมด 112 ท่อน จำนวน 25 ตัน และไม้เนื้อแข็งประเภทอื่นอีกจำนวนหนึ่ง โดยแจ้งว่าไม้ชุดนี้เป็นของกองกำลังคะเรนนี หรือกลุ่มดาวแดง (KNPLF) ที่ต้องการล่องไม้ผ่านชายแดนไทยลงไปยังโรงเลื่อยในรัฐกะเหรี่ยง
เครือข่ายสื่อกะเหรี่ยงระบุว่า หน่วยป่าไม้กะเหรี่ยงเขตมือตรอ สังกัด KNU ได้เชิญฝ่ายต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ทั้งเจ้าหน้าที่จากหน่วยงานรัฐไทย และนายจาย หองคำ ผู้แสดงตนเป็นเจ้าของไม้ ร่วมหาแนวทางแก้ไขปัญหาเมื่อวานนี้ (23 กันยายน 2559) ที่ค่ายซิกอท่า ฝั่งรัฐกะเหรี่ยง ริมแม่น้ำสาละวิน ตรงข้าม อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน โดยเจ้าหน้าที่รัฐไทยที่เข้าร่วมประกอบด้วยหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสาละวิน และผู้แทนอุทยานแห่งชาติสาละวิน และผู้แทนชุดปฏิบัติการทหารพรานบ้านท่าตาฝั่ง และบ้านแม่สามแลบ จ.แม่ฮ่องสอน
ทั้งนี้ในการประชุมดังกล่าว นาย โกล่ ทู หัวหน้าป่าไม้ KNU เขตมือตรอ กล่าวว่า ที่ผ่านมาเมื่อมีการจับแพซุงไม้ได้ในลำน้ำสาละวิน ก็มักมีข่าวว่า กองกำลัง KNU มีส่วนร่วมกับกระบวนการทำไม้ และลักลอบเข้าไปทำไม้ในป่าอนุรักษ์เขตประเทศไทย แต่ตนขอชี้แจงว่าช่วง 2 ปีที่ผ่านมา กองกำลัง KNU เขตมือตรอ มีคำสั่งออกมาชัดเจนว่าไม่อนุญาตให้มีการทำไม้อย่างเด็ดขาด และไม่อนุญาตให้ใช้พื้นที่ในการควบคุมของกองกำลัง KNU ในการเคลื่อนย้ายไม้ผ่านพื้นที่อย่างเด็ดขาดทั้งเส้นทางบกและทางน้ำ
“คำสั่งนี้ได้รับการรับรองจากกองบัญชาการกองกำลัง KNU หากเราไม่ปฏิบัติตามเท่ากับเราละเมิดคำสั่งที่ได้ออกเป็นหนังสือชัดเจน” เจ้าหน้าที่ป่าไม้กะเหรี่ยง กล่าว
เจ้าหน้าที่ป่าไม้ KNU กล่าวว่า ที่ผ่านมาได้ชี้แจงให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของไทยในระดับความร่วมมือในพื้นที่แล้ว แต่พบว่าบางครั้งหน่วยงานไทยเป็นฝ่ายตรวจยึดไม้ต้องสงสัยในลำน้ำสาละวินชายแดนไทย-พม่า แต่กลับมีการนำไม้มาผูกไว้ในฝั่งรัฐกะเหรี่ยง ซึ่งเป็นพื้นที่ควบคุมของกองกำลัง KNU ทำให้ตนเองรู้สึกกังวลใจเป็นอย่างมาก เพราะอาจทำให้ถูกมองว่ากองกำลัง KNU มีส่วนเกี่ยวข้องกับขบวนการทำไม้เถื่อน ส่วนกรณีแพไม้สักชุดใหญ่ที่กำลังเป็นปัญหาในขณะนี้ เจ้าของแพไม้ที่ถูกตรวจยึดอ้างว่าได้คุยกับเจ้าหน้าที่ฝั่งไทยแล้ว ซึ่งทางกองกำลัง KNU ระดับท้องที่ก็ต้องการความชัดเจนในเรื่องนี้ เพื่อหาทางออกร่วมกัน
นายจาย หองคำ กล่าวในที่ประชุมว่า กองกำลังคะเรนนี KNPLF มีรายได้เพียงอย่างเดียวจากการค้าไม้ และไม้ที่ล่องมานั้นได้ตัดไว้ในเขตป่าสาละวินในรัฐคะเรนนีได้ 2 ปีแล้ว แต่ยังไม่สามารถขายได้ ทางกลุ่มเห็นว่าแม่น้ำสาละวินเป็นเพียงเส้นทางเดียวที่จะส่งไม้ไปขายยังโรงเลื่อยได้ ส่วนตัวไม่รู้ขั้นตอนการขออนุญาตนำไม้ผ่านแดนในลำน้ำสาละวินชายแดนไทย-พม่า จึงได้ประสานแจ้งไปยังหน่วยอุทยานแห่งชาติ ที่บ้านแม่สามแลบ อ.สบเมย จ.แม่สะเรียง และชุดปฏิบัติการส่วนพื้นที่ของกองกำลังกะเหรี่ยง KNU แต่ไม่สามารถติดต่อไปยังเจ้าหน้าที่ KNU ระดับสูงได้
นายจีรศักดิ์ ทิพยวงศ์ นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ หัวหน้าเขตรักษ์พันธุ์สัตว์ป่าสาละวิน กล่าวว่า ผืนป่าสาละวินเป็นผืนป่ามึ่มีความสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งในภูมิภาคนี้ ซึ่งในฐานะเจ้าหน้าที่ไทย ตนจะพยายามรักษาปกป้องผืนป่านี้ในเขตรัฐไทยอย่างเต็มที่ แต่สำหรับแม่น้ำสาละวินเป็นแม่น้ำนานาชาติที่ใช้ร่วมกัน และเจ้าหน้าที่ไทยไม่มีอำนาจดำเนินการในน่านน้ำเว้นแต่ตรวจพบว่าเป็นไม้ที่มีการลักลอบตัดในประเทศไทย กรณีนี้พบว่าเป็นไม้จากพื้นที่อื่นในประเทศพม่า ดังนั้นให้ทางกองกำลังในฝั่งประเทศพม่าเป็นฝ่ายตกลงกันเอง ซึ่งหากตกลงกันได้ทางการไทยไม่มีปัญหาติดขัดอย่างใดเมื่อพิสูจน์ทราบว่าเป็นไม้จากฝั่งประเทศพม่าชัดเจน
เมื่อผู้สื่อข่าวถามว่า จะมั่นใจได้อย่างไรว่าไม่มีการสวมไม้ในพื้นที่ชายแดนไทย-พม่า ระหว่างที่มีการล่องผ่านเขตแดนอย่างที่เคยเกิดขึ้นในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เนื่องจากแม่น้ำสาละวินช่วงพรมแดนยาวกว่าร้อยกิโลเมตร นายธีรศักดิ์กล่าวว่า ตลอดลุ่มน้ำสาละวินในพื้นที่รับผิดชอบของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฯ กินพื้นที่ชายแดน 80 กิโลเมตรนั้น มีหน่วยป่าไม้ของไทยอยู่หลายแห่ง เมื่อทราบแหล่งที่มาของไม้ชัดเจน รวมถึงเจ้าของไม้ต้องแสดงหลักฐานอย่างถูกต้อง แต่ขอให้ทางกองกำลังชาติพันธุ์ตกลงกันเองก่อนว่าจะอนุญาตให้ไม้ล่องผ่านพื้นที่ได้หรือไม่
นายแทนเดอร์ เลขาธิการกองกำลัง KNU เขตมือตรอ กล่าวว่า ตนมีความกังวล เนื่องจากปัจจุบันรัฐบาลพม่ามีนโยบายชัดเจนเรื่องการอนุรักษ์ป่า และมีการจับกุมผู้กระทำผิด แต่ส่วนใหญ่อ้างว่าเป็นไม้ที่ดำเนินการลักลอบโดยกองกำลังกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ตนเกรงว่าจะเกิดปัญหานี้ขึ้นซึ่งอาจนำมาสู่ปัญหาต่างๆ จึงควรมีข้อตกลงร่วมกันเป็นลายลักษ์อักษร
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า หนึ่งในข้อสรุปการหารือคือ เจ้าหน้าที่กองกำลัง KNU เขตมือตรอจะประสานไปยังผู้บังคับบัญชา ส่วนกลางเพื่อให้เจ้าหน้าที่ระดับสูงประสานงานกัน ซึ่งผู้ที่อ้างเจ้าของไม้ ก็ต้องดำเนินการเช่นเดียวกันคือ แจ้งให้ทางผู้นำกองกำลังดาวแดง KNPLF ทราบและให้มีการประสานผู้บริหาร KNU สำหรับหน่วยงานฝั่งไทยหากเป็นไปได้ก็ต้องการให้เข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการดำเนินการ เพราะสาละวินเป็นแม่น้ำข้ามพรมแดนที่ทั้งสองประเทศใช้ประโยชน์ร่วมกัน โดยซึ่งขณะนี้ทางกองกำลัง KNU เขตมือตรอต้องยึดไม้ไว้ก่อน
อนึ่ง หลังจากมีการกวาดล้างขบวนการลักลอบตัดไม้สักในเขตป่าอนุรักษ์ทางฝั่งไทย (เช่น เขตป่าสงวนแห่งชาติสาละวิน อ.สบเมย จ.แม่ฮ่องสอน) ในปี 2557 ทำให้ขบวนการเริ่มเปลี่ยนเส้นทาง โดยพบว่า ไม้สักและไม้เนื้อแข็งที่มีการลักลอบตัดจากป่าสาละวินทั้งในฝั่งไทยและฝั่งพม่า จะถูกผูกเป็นแพเพื่อล่องลงผ่านชายแดนไทยที่บ้านสบเมย อ.สบเมย จ.แม่ฮ่องสอน แล้วลงไปยังโรงเลื่อยในเขตเมียนจีหงู่ รัฐกะเหรี่ยงในพม่า แล้วแปรรูป ส่วนหนึ่งนำกลับเข้ามาขายในไทย ทางช่องทางด่านเมียวดี พม่า และอ.แม่สอด จ.ตาก โดยอ้างว่าเป็นไม้จากพม่า
//////////////////////
