เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม 2560 นางเนาวนิตย์ แจ่มพิศ สมาชิกสภาเทศบาลปากน้ำท่าเรือ อำเภอเมือง จังหวัดระนอง เปิดเผยว่า หลังจากชาวมอแกน 4 รายที่รับจ้างดำปลิงในเขตอุทยานแห่งชาติ ถูกจับดำเนินคดี และศาลชั้นต้นพิพากษาไปแล้วนั้น ล่าสุดนายเล็ก ประมงกิจ หนึ่งในชาวเลมอแกนได้เดินทางไปถ่ายบัตรประชาชนเมื่อปลายเดือนกรกฎาคม ที่ผ่านมา หลังจากยื่นเรื่องขอสัญชาติไทยมานานกว่า 10 ปี ตั้งแต่หลังเหตุการณ์สึนามิสงบลง และกำลังจะออกเรือไปรับจ้างทำประมงอีกครั้งในวันนี้ ทั้งนี้สำหรับชาวเลมอแกนเกาะเหลานั้นยื่นเรื่องขอสัญชาติทั้งหมด 86 ราย ได้รับสัญชาติไทยแล้ว 35 ราย เป็นผู้ใหญ่ 20 ราย เป็นเด็ก15 ราย
นาวเนาวนิตย์ กล่าวต่อว่า ขณะนี้สถานการณ์การขอสัญชาติให้ชาวเลมอแกน ค่อนข้างเป็นไปได้ยาก และยังพบอุปสรรคอย่างต่อเนื่อง เจ้าหน้าที่จึงต้องพยายามขวนขวายในการหาพยานรับรองว่า มอแกนเกิดเมื่อไหร่ เกิดอย่างไร บิดามารดาอยู่ที่ไหน เวลาการเกิดการจดจำข้อมูลเป็นเงื่อนไขในการให้ได้สัญชาติไทย ตามมาตรา 23 เพราะชาวเลไม่จดจำวันเดือนปีเกิดของตัวเอง ก็จะตอบไม่ได้ว่าเกิดเมื่อไหร่ จึงต้องใช้วิธีสืบพยานบุคคล ใช้วิธีการเทียบเคียงให้ใกล้เคียงให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ จึงเป็นการยากที่จะพิสูจน์ให้ครบถ้วน ถูกต้อง ซึ่งกรณีนี้หากหน่วยงานใดจะเข้ามาช่วยเหลือก็อยากให้ช่วยหาทางออกในการแก้ปัญหาอย่างยั่งยืนด้วย อย่างเรื่องภาษาไทยที่หลายคนไม่แข็งแรงเลยก็อยากให้มีการพัฒนาการสื่อสารกันบ้างเพื่อจะได้ไม่ถูกเอารัดเอาเปรียบ และจะได้มีช่องทางการทำกินเพิ่มขึ้น
“อีกอย่าง การจะเดินทางไปทำเรื่องขอสัญชาติมันยากเหมือนกันนะ ค่าใช้จ่ายจิปาถะ จะไปทำเรื่องทีต้องหยุดงาน แล้วชาวเลบางคนกลัวปากท้องไม่อิ่ม ก็ไม่ไป ก็ยอมทิ้งเรื่องไว้ก่อน” นางเนาวนิตย์ กล่าว
นายเล็ก ประมงกิจ กล่าวว่า ดีใจที่ได้รับสัญชาติไทยและคิดหวังว่าลูกอาจจะได้รับสัญชาติตามมาด้วย อย่างแรกที่จะทำ คือ นำบัตรประชาชนไปสมัครงานและพยายามทำงานที่ถูกกฎหมายจะได้ไม่โดนจับกุมอีก เพราะที่ผ่านมาต้องรับจ้างค่าแรงต่ำมากไม่พอกับค่าใช้จ่ายและต้องติดหนี้สิน
อนึ่งจากข้อมูลสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดระนอง (สวจ.) ระบุว่า จากการสำรวจข้อมูลต้นปี 2560 ชาวเลมอแกนในพื้นที่จังหวัดระนอง อาศัยอยู่ 3 เกาะ คือ เกาะเหลา เกาะพยาม เกาะช้าง โดยเกาะเหลามีจำนวน 39 ครอบครัว 198 คน เกาะพยายาม 35 ครอบครัว 107 คน และเกาะช้าง 95 ครอบครัว 230 คน รวมประชากร 535 คน มีปัญหาหลายด้าน อาทิ ความไม่มั่นคงในที่อยู่อาศัย ที่ทำกิน และปัญหาอุปสรรคของการยื่นขอมีบัตรประชาชนขอสัญชาติไทยตามกฎหมาย