เมื่อวันที่ 23 มกราคม 2562 เวลา 13.00 น.ชาวมอแกนบนเกาะเหลา จังหวัดระนอง ได้ร่วมกันแห่ขบวนศพนายสิดิษ ประมงกิจ ชาวมอแกนเกาะเหลา ไปฝังยังสุสานบนเกาะ ซึ่งก่อนหน้านี้เกิดความขัดแย้งขึ้นเนื่องจากเอกชนที่อ้างกรรมสิทธิ์ในที่ดินสุสานได้แจ้งไว้กับที่สถานีตำรวจปากน้ำระนอง ห้ามมิให้นำศพนายสิดิษเข้าไปฝังศพในสุสานดังกล่าวอย่างไรก็ตามชาวมอแกนต่างยืนยันว่าพื้นที่ดังกล่าวเป็นสุสานที่ชาวบ้านนำศพบรรพบุรุษและญาติพี่น้องไปฝังไว้ในสุสานแห่งนี้มานานนับสิบปี ที่สำคัญผู้เสียชีวิตคือนายสิดิษได้สั่งเสียเอาไว้ หากเสียชีวิตให้ฝังร่างตนเองไปฝังไว้กับญาติพี่น้องที่เสียชีวิตไปก่อนหน้านี้ในสุสานแห่งนี้ ดังนั้นในวันนี้ชาวบ้านเกือบทั้งหมู่บ้านราว 70-80คนจึงได้นำร่างนายสิดิษไปฝังไว้ในสุสานดังกล่าว
หลังจากนั้นนางเนาวนิตย์ แจ่มพิศ ผู้ประสานงานชาวมอแกนเกาะเหลาพร้อมชาวบ้านราว 20 คนได้เดินทางไปยังสถานีตำรวจปากน้ำระนอง เนื่องจากเจ้าหน้าที่ตำรวจต้องการฟังข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น ขณะเดียวกับเอกชนที่อ้างกรรมสิทธิ์บนที่ดินก็ได้เดินทางมาเช่นเดียวกัน โดยเจ้าหน้าที่ตำรวจให้ทั้งสองฝ่ายได้หารือกัน
นายวิทวัส เทพสง ตัวแทนเครือข่ายชาวเลอันดามัน กล่าวว่าญาติพี่น้องของลุงสิดิษ ได้เข้าไปที่ขุดเตรียมหลุมที่สุสานตั้งแต่เช้าวันเดียวกัน นอกจากนี้ยังได้ทำการสำรวจหลุมฝังศพโดยให้ชาวมอแกนเกาะเหลาเดินชี้จุด และสังเกตจากสภาพหลุมและไม้ผลที่ปลูกไว้เป็นสัญลักษณ์บนหลุมศพ โดยพบหลุมศพแล้วเกือบ 100 หลุม ซึ่งจากเดิมที่คาดว่าทีเพียงไม่กี่สิบหลุม
“พอลุงสิดิษเสียชีวิตและออกเป็นข่าว ทำให้นายทุนกลัวว่าจะเอาลุงสิดิษไปฝังในสุสานที่เขาอ้างสิทธิ ก็เลยมีการห้าม แต่ชาวบ้านก็ยืนยันว่าต้องนำร่างลุงสิดิษฝั่งที่สุสานเกาะเหลา เพราะญาติพี่น้องก็ฝังที่นี่ทั้งหมด อย่างชาวเลที่มีชีวิตอยู่ก็บอกว่าเกิดมาก็จำความแล้วว่าที่นี่คือสุสานชาวมอแกน และทันฝังศพป้าของลุงสิดิษ และศพของบรรพบุรุษที่ฝั่งอยู่ก่อนก็ไม่รู้กี่รุ่น” นายวิทวัส กล่าวต่อว่า
นายวิทวัส กล่าวต่อว่า ในเรื่องกรณีที่ดินชาวบ้านก็ต้องการให้หน่วยงานรัฐเข้ามาตรวจสอบเอกสารสิทธิและสิทธิของชุมชน เพราะหากย้อนกลับไปผู้ที่อ้างกรรมสิทธิที่ดินคนแรกก็อยู่มาพร้อมๆ กับชาวเล นานจนไม่รู้ว่าฝ่ายไหนเข้ามาอาศัยบนเกาะก่อน และไม่เคยมีการขับไล่ชาวมอแกนเลย จนกระทั่งหลังสึนามิญาติพี่น้องฝ่ายนายทุนฟ้องร้องแย่งที่ดินกันเองจนรุ่นหลานเป็นผู้จัดการมรดกอ้างว่ามีเอกสารสิทธิ ชาวเลก็จำยอมย้ายชุมชนมาในพื้นที่ปัจจุบัน และไม่มีใครกล้าไปต่อสู้เรียกร้องสิทธิ
“ปัจจุบันชาวมอแกนเหลือสุสานเพียง 2 แห่ง คือที่เกาะเหลา และเกาะหม้อเหล็กเท่านั้น โดยสุสานเกาะหม้อเล็กมีพื้นที่จำกัดเพราะเป็นเกาะเล็กๆ ฝังศพไม่เพียงพอ บางหลุมต้องฝังศพทับซ้อนกับหลุมเก่า ส่วนที่เกาะพยามเคยมีสุสานชาวมอแกนอยู่ที่อ่าวเขาควาย และเคยมีการประกาศระบุอยู่ในแผนที่ป่าไม้ว่าเป็นเขตชุมชนชาวมอแกน แต่ตอนมีการสร้างรีสอร์ททับสุสานและขุดกระดูกชาวมอแกน ชาวบ้านจึงไม่สามารถเข้าไปฝังศพที่เกาะพยามได้อีกต่อไป” นายวิทวัส กล่าว
ขณะเดียวกัน เครือข่ายชาวเลอันดามัน ขบวนการประชาชนเพื่อสังคมที่เป็นธรรมและเครือข่ายชุมชนเพื่อการปฏิรูปการสังคมและการเมือง (คปสม.) ได้เขียนจดหมายเปิดผนึกถึง พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติและนายกรัฐมนตรี เพื่อเรียกร้องความเป็นธรรมให้กับชาวมอแกนเกาะเหลา โดยมีข้อเรียกร้อง 3 ข้อ คือ 1.ให้คุ้มครองการฝัง นาย สิดิษ ประมงกิจ 2.ให้กันพื้นที่สุสานและคุ้มครองพื้นที่ทางวัฒนธรรมอื่นๆของชาวเลอันดามัน 3.ให้ตรวจสอบการออกเอกสารสิทธิ์ และให้พื้นที่ชายหาดเป็นของรัฐฯเพื่อให้ประชาชนใช้ร่วมกัน
————————————
