เมื่อวันที่ 5 กันยายน 2565 ชาวบ้าน อ.สุวรรณคูหา จ.หนองบัวลำภู จำนวนกว่า 10 คน ได้เดินทางมาร่วมสำรวจพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากการขุดลอกลำพะเนียง โดยนายวิเชียร ศรีจันนนท์ ประธานกลุ่มอนุรักษ์และฟื้นฟูลำพะเนียง เปิดเผยว่า ก่อนหน้านี้ได้มีเจ้าหน้าที่เข้ามาสำรวจพื้นที่ของเรา แต่เราไม่ให้สำรวจและไม่ยินยอมเซ็นเอกสารต่างๆ ที่ทางหน่วยงานราชการให้มีการเซ็น จึงทำให้ทางหน่วยงานรัฐบาลไม่สามารถขุดในที่ดินได้ ทางหน่วยงานราชการจึงไปขุดที่ดินของผู้อื่น
“เราต่อสู้มาตั้งแต่ พ.ศ. 2548 และทางศาลปกครอง มีการตัดสินคดี ใน 3 คดีแรก ในปี พ.ศ.2551 โดยศาลตัดสินให้ทางชาวบ้านชนะ และทางชาวบ้านแค่ได้รับเงินเยียวยาไร่ละเพียง 40,000 กว่าบาทเท่านั้น”นายวิเชียร กล่าว
นางสุชาดา ช่วยเงิน ซึ่งเป็นผู้เสียหายที่ได้รับผลกระทบจากการขุดลำพะเนียง กล่าวว่า เราต่อสู้เพื่อพื้นที่ของชาวบ้าน ขณะที่คนอื่นบอกว่า เราไปขัดขวางการทำงานของรัฐบาล ตนเสียที่ดินไปกว่า 2 ไร่ ซึ่งกว่าจะได้รับเงินเยียวยา ไร่ละ 40,000 กว่าบาท ยากพอสมควร นอกจากนี้ทางหน่วยงานได้มีการทำฝายน้ำล้นอยู่ในพื้นที่นาของตนและมีการปักหมุด ซึ่งไม่ได้อนุญาตโดยตอนนี้แพลอยน้ำมูลค่า 25 ล้านบาท อยู่ที่ในที่นาเมื่อมีน้ำขึ้น แพลอยน้ำก็จะเกิดการคว่ำ กรมชลประทานได้เข้ามาขอโทษ แต่คำขอโทษก็ไม่ได้มีความหมายอะไร
อนึ่ง “ลำพะเนียง” เป็นแม่น้ำสายเล็กๆ สายสำคัญของ จ.หนองบัวลำภู มีความยาวตลอดลำน้ำประมาณ 150 กิโลเมตร และส่วนใหญ่ของสายน้ำอยู่ในเขต จ.หนองบัวลำภู แม้มีความกว้างโดยเฉลี่ยเพียง 7 – 10 เมตร แต่มีน้ำไหลหล่อเลี้ยงผู้คนได้ตลอดทั้งปี ตลอดเส้นทางไหลของลำพะเนียง จะมีลำห้วยสาขาที่เกิดจากเทือกภูที่อยู่รายรอบ แล้วไหลลงสู่ลำพะเนียง เกิดเป็นพื้นที่ลุ่มน้ำกว่า 9 แสนไร่
ช่วงปี 2547 ภายใต้นโยบายแก้ไขปัญหาความยากจนของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีขณะนั้น ลำพะเนียงจึงถูกวางแผนการพัฒนาผนวกเข้ากับโครงการพัฒนาโครงข่ายน้ำในภาคอีสาน หรือโครงการที่จะผันน้ำโขงเข้าสู่เขื่อนอุบลรัตน์ โดยการวางท่อหรือขุดคลองเพื่อผันน้ำโขงผ่านน้ำเลย จ.เลย ส่งต่อมายังลำพะเนียง เป็นทางผ่านไปยังเขื่อนอุบลรัตน์อีกที และอีกแนวหนึ่งคือการผันน้ำโขง-น้ำโมง จ.หนองคาย ส่งต่อมายังลำพะเนียง เพื่อจะผ่านน้ำต่อไปยังเขื่อนอุบลรัตน์เช่นเดียวกัน
ช่วงเริ่มต้น แม้ชาวบ้านในพื้นที่จะยินยอมให้ดำเนินการเพราะเข้าใจอย่างคลุมเครือว่าเป็นเพียงการขุดลอกลำน้ำธรรมดาๆ ดังนั้นโครงการนี้แม้จะไม่มีการทำประชาพิจารณ์ ไม่มีการสอบถามความคิดเห็น ไร้การมีส่วนร่วม ชาวบ้านก็มิได้วิตกกังวล แต่เมื่อในการขุดลอกและขยายลำน้ำกลับมีการรุกล้ำไปในที่ดินของชาวบ้านเป็นจำนวนมาก ที่สำคัญในแผนดำเนินการไม่มีรายละเอียดในการเวนคืนที่ดินและไม่มีแผนการจ่ายค่าชดเชยแก่ชาวบ้าน
ต่อมาชาวบ้านได้ฟ้องกรมชลประทานต่อศาลปกครองฐานเป็นเจ้าหน้าที่รัฐทำการละเมิด โดยใช้อำนาจหน้าที่ ในโครงการการขุดขยายลำน้ำลำพะเนียงในพื้นที่ อ.เมือง จ.หนองบัวลำภู และชนะคดี
