ฐานทหารพม่า “ดา-กวิน”แตก บ่งบอกนัยทางการศึกริมสาละวิน

กองกำลังสหภาพแห่งชาติกะเหรี่ยง (Karen National Union-KNU) กองพล 5 เปิดปฏิบัติการบุกยึดฐานที่มั่นดา-กวินของกองทัพพม่า ริมแม่น้ำสาละวิน ชายแดนไทยพม่าที่ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน เมื่อเช้ามืดวันที่ 28 มีนาคม 2566 ถือว่าเป็นภาพสะท้อนที่มีนัยสำคัญในการต่อสู้ระหว่างกองทัพพม่าและ KNU หรืออาจรวมไปถึงกองกำลังกลุ่มชาติพันธุ์กลุ่มอื่น ๆ ที่ทหารพม่ากำลังขับเคี่ยวอยู่พอสมควร

หลายครั้งที่ผู้นำกลุ่มกองกำลังต่างให้ข่าวตรงกันว่า ปัจจุบันกำลังพลของกองทัพพม่าลดลงอย่างมาก ทั้งจากทหารหนีทัพและไม่สามารถเกณฑ์ทหารได้ดั่งในอดีตภายหลังจากการทำรัฐประหารเมื่อ 2 ปีก่อน จนกองทัพพม่าไม่กล้าที่จะเปิดศึกในหลาย ๆ ด้าน และมุ่งใช้การรบทางอากาศเป็นหลัก

ขณะเดียวกันก็หันมาใช้มุขเดิม ๆ คือแบ่งแยก-ทำลาย คือการตั้งไข่กระบวนการสันติภาพขึ้นมาพร้อมกวักมือเรียกให้ผู้นำกลุ่มกองกำลังบางส่วนไปเจรจาที่กรุงเนปิดอว์ แต่ลูกไม้นี้ดูจะใช้ไม่ได้กับผู้นำกองกำลังอีกหลายกลุ่ม

วันนี้สิ่งที่ผู้นำกลุ่มกองกำลังให้สัมภาษณ์ดูจะมีเค้าความจริงยิ่งขึ้น โดยฐานดา-กวิน ซึ่งเป็นฐานใหญ่ที่ทั้งกองทัพพม่าและ KNU ต่างทุ่มสรรพกำลังเพื่อยึดฐานนี้ให้ได้ในห้วง 2ปีที่ผ่านมา

สำนักข่าวชายขอบ TransborderNews ชวนทำความรู้จักฐานแห่งนี้

Da-gwin ดา-กวิน หรือ ด่า-เขว่ เป็นภาษาพม่า ဒါးကွင်း แปลว่าโค้งน้ำ ตรงกับลักษณะของแม่น้ำสาละวินบริเวณนี้ที่โค้งอ้อมแผ่นดิน บริเวณนี้ฝั่งไทย คือเขตของหมู่บ้านท่าตาฝั่ง ต.แม่ยวม อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน ทางฝั่งพม่า คือรัฐกะเหรี่ยง มีฐานทหารพม่าตั้งอยู่ ฐานนี้เองที่เป็นฐานเจ้าปัญหา

ฐาน ดา-กวิน เป็น 1 ใน 14 ฐาน ที่กองทัพพม่าส่งเข้ามาตั้งอยู่บริเวณชายแดนไทยที่แม่น้ำสาละวิน ซึ่งอยู่ในเขตอิทธิพลของกองพล 5 กองกำลัง KNU

ในอดีตบริเวณริมแม่น้ำสาละวินฝั่งตรงข้ามชายแดนไทย ไม่มีฐานทหารพม่าอยู่เลย แต่เมื่อหลายปีก่อนเกิดความแตกแยกภายใน KNU ทำให้ทหารกลุ่มหนึ่งเลือกที่จะเป็นกองกำลังพิทักษ์ชายแดน (BGF) ทำให้ทหารพม่าสามารถสอดแทรกเข้ามาตั้งฐานในที่สุด

การเพิ่มขึ้นของฐานทหารพม่าในรัฐกะเหรี่ยง ตามมาด้วยรายงานการละเมิดสิทธิมนุษยชนในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง ทั้งบังคับใช้แรงงานประชาชน ปล้น ข่มขืน จนไปถึงการสังหาร ทำให้ตลอดเวลาที่ผ่านมา โดยเฉพาะตั้งแต่เกิดรัฐประหารในพม่า เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2564 กองกำลังกะเหรี่ยง KNU ได้ยื่นคำขาดให้ทหารพม่าถอนกำลังออกจากพื้นที่ พร้อมกับการเข้ายึดฐานคืนได้บางส่วนรวมทั้งฐานทหารพม่า “ซอแลท่า” ตรงข้ามบ้านแม่สามแลบ ต.แม่สามแลบ อ.สบเมย

จนขณะนี้เหลือฐานทหารพม่าริมแม่น้ำสาละวิน 7 แห่ง 

ฐาน ดา-กวิน เป็น1ในฐานแรก ๆ ที่กองทัพพม่าส่งเข้ามาในเขตกองพล 5 KNU รัฐกะเหรี่ยง และเป็นเพียง 1 ใน 2 ฐาน ที่มีถนนเชื่อมไปยังเมืองพะปุน ซึ่งเป็นหนึ่งเมืองหลักที่ควบคุมโดยกองทัพพม่า ตลอดเวลาที่ผ่านมา KNU ห้ามมิให้กองทัพพม่าใช้ถนนในการลำเลียงทหารและยุทธโปกรณ์ แต่ทหารพม่าก็ยังลักลอบใช้อยู่เป็นบางครั้ง

ดา-กวิน เป็นที่ตั้งของโครงการเขื่อนกั้นแม่น้ำสาละวิน ซึ่งการไฟฟ้าฝ่ายลผิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) วางแผนไว้ตั้แต่ราว ๆ ปี 2545 ซึ่งเป็นโครงการ 2 เขื่อนบนชายแดน คือเขื่อนดากวิน และเขื่อนเว่ยจี

แต่เนื่องจากผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม เพราะน้ำจะท่วมเขตอุทยานแห่งชาติ และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสาละวิน และท่วมลำน้ำสาขา เช่น แม่น้ำปาย ไปจนถึง อ.เมืองแม่ฮ่องสอน รวมถึงประเด็นผลกระทบข้ามพรมแดน ตลอดจนการตรวจสอบอย่างเข้มข้นของวุฒิสภา และคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติในยุคนั้น ทำให้ทั้ง 2 โครงการเขื่อนชะลอไป และไม่มีการฟื้นโครงการจนปัจจุบัน

เมื่อวันที่ 22 เมษายน 2564 ได้เกิดเหตุการณ์ “ทหารพม่ายิงเรือตชด.” เกิด

 ที่ฐานดา-กวิน เพื่อเรียกให้เรือที่เดินทางไปส่ง ตชด.ปฏิบัติหน้าที่ริมแม่น้ำสาละวิน จอดแวะรายงานตัว และวันที่ 10 ธันวาคม 2564 ได้เกิดเหตุการณ์ “ทหารพม่ายิงเรือประชาชนไทย” ที่ริมแม่น้ำสาละวิน ในบริเวณฐานดากวิน และนอกจากนี้ยังมีเหตุการณ์ปล้นเรือขนส่งสินค้าของชาวบ้านเพื่อนำไปเป็นเสบียง หลังจากทหารพม่าถูกปิดล้อมยาวนานและขาดแคลนอาหารอย่างหนัก

ฐานดา-กวินที่ยึดครองโดยทหารพม่ากลายเป็นปัญหาในพื้นที่ทั้งกับชาวบ้านและทหารไทย ทำให้ KNU ต้องการที่จะยึดฐานนี้ให้ได้

หลังจาก KNU ยึดคืนฐานซอแลท่าจากทหารพม่าซึ่งตรงข้ามบ้านแม่สามแลบได้เมื่อวันที่ 27 เมษายน 2564 กองทัพพม่าได้ส่งเครื่องบินมาโจมตีหลายพื้นที่ในรัฐกะเหรี่ยงทันที่ โดยมี “ฐานดา-กวิน” เป็น 1 ในเป้าหมายที่ป้องกันจากการเข้ายึดของทหารกะเหรี่ยง KNU มายาวนาน

การโจมตีโดยอากาศยานของกองทัพพม่า ดำเนินการต่อเนื่องและรุนแรงเป็นเวลาหลายวัน มีการบินล้ำเขตแดน และมีลูกระเบิดตกในฝั่งไทย ที่บ้านท่าตาฝั่งอย่างน้อย 2 ลูก ประชาชนชาวบ้านท่าตาฝั่งต่างต้องทิ้งบ้านเรือนไปหลบอยู่ตามลำห้วยเพื่อความปลอดภัย จนเหตุการณ์สงบลงจึงได้กลับบ้านตามปกติ

เกือบ 2 ปีที่ชาวบ้านในหมู่บ้านท่าตาฝั่ง ไม่เคยห่างหายจากเสียงปืนที่ข้ามมาจากฝั่งฐานดากวิน เมื่อมีข่าวว่า KNU จะบุกยึดฐานนี้ทีไร เครื่องบินรบของกองทัพพม่าจะคำรามอยู่เหนือน่านฟ้าทันที

ปฏิบัติการของทหาร KNU เมื่อเช้ามืดของวันที่ 28 มีนาคม 2566 ที่สามารถยึดฐานใหญ่ของทหารพม่าริมแม่น้ำสาละวินได้ในครั้งนี้ จึงมีนัยสำคัญที่น่าสนใจยิ่ง