เมื่อวันที่ 20 สิงหาคม 2566 ที่ศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยา อ.ฝาง จ.เชียงใหม่ ได้มีการลงนามในบันทึกข้อตกลงว่าด้วยความร่วมมือทางวิชาการและปฏิบัติการเพื่อพัฒนาระบบการศึกษา ระหว่าง ศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยา โรงเรียนดอยสะเก็ดผดุงศาสน์ มูลนิธิโพธิยาลัย โรงเรียนบาลีสาธิตศึกษามหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่ มูลนิธิเครือข่ายสถานะบุคคล และโครงการคุ้มครองสิทธิเด็กไร้รัฐไร้สัญชาติ
นายวีระ อยู่รัมย์ ผู้อำนวยการศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยา เปิดเผยว่า ขณะนี้มีสามเณรอย่างน้อยจำนวน 84 รูปในจังหวัดเชียงใหม่กำลังจะหลุดออกจากระบบการศึกษา เนื่องจากโรงเรียนทั่วไปในสังกัดของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน(สพฐ.) ไม่รับนักเรียนกลุ่มนี้โดยระบุว่าไม่ใช่ภารกิจของ สพฐ. ดังนั้นจึงไม่สามารถรับสามเณรหรือพระสงฆ์เข้าเรียนกับนักเรียนทั่วไปได้(อ่านรายละเอียดในเอกสารข่าว) จึงมีการลงนามในความร่วมมือเพื่อให้สามเณรกลุ่มนี้อยู่ในระบบการศึกษาต่อไปโดยศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยาจะรับเด็กกลุ่มนี้เข้าเรียนไปก่อน แต่จะมีการวางหลักสูตรและให้การเรียนการสอนอยู่ในวัดต่อไป
พระวิสิทธิ์ ฐิตวิสิทฺโธ (วงใส) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ประจำบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่ กล่าวว่า ปกติพระเณรในเมืองเชียงใหม่ ได้รับการจัดการศึกษาตั้งแต่ ม.1ถึง ม.ปลาย แต่ยังมีบางส่วนที่ไม่จบชั้นประถมศึกษาและอยู่ตามวัด บางส่วนต้องเรียนรวมกับโรงเรียนประถมโดยต้องใส่คำนำหน้าว่าเป็นเด็กชายเพราะสพฐ.บอกว่าไม่มีนโยบายจัดการศึกษาให้นักบวช ทำให้สามเณรที่จะเข้าเรียนในชั้น ป.1-ป.6 ไม่มีที่เรียน หากจะเรียนในระบบปกติต้องลาสิขา
พระวิสิทธิ์กล่าวว่า สามเณรที่กำลังหลุดจากระบบการศึกษากลุ่มนี้ประกอบด้วย สามเณรที่มีพ่อแม่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่ตกหล่นทางทะเบียนราษฎร สามเณรที่เป็นลูกของแรงงานข้ามชาติที่ติดตามพ่อแม่เข้ามาและพ่อแม่เคลื่อนย้ายไปทำงานเสมอจึงได้ให้ลูกบวชเรียนและฝากไว้กับวัด และสามเณรที่บวชตามประเพณี เช่น บวชฤดูร้อนและไม่อยากลาสิกขาบท โดยสามเณรกลุ่มนี้เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และไม่รู้จะไปเรียนที่ไหน เพราะสพฐ.ไม่รับ ขณะที่ไปเรียน กศน.ก็ไม่ได้เพราะอายุไม่ถึง 15 ปี
“เชื่อว่าถ้ามีการสำรวจจริงๆ ยังมีสามเณรในลักษณะนี้อีกเยอะ และเชื่อว่าจะเยอะขึ้นเรื่อยๆ เพราะการบวชของเด็กๆ ชาติพันธุ์เพิ่มขึ้นทุกปี และมีแรงงานข้ามชาติเพิ่มขึ้น จึงมีคำถามว่าทำไมการบวชเณรถึงไม่สามารถเข้าถึงการศึกษาได้เท่าเทียมกัน เราพยายามหาแนวทางแก้ไขเพื่อคุยกัน เราเห็นใจผู้อำนวยการโรงเรียนต่างที่ลำบากใจและไม่รู้จะจัดการอย่างไร”พระวิสิทธิ์ กล่าว
พระวิสิทธิ์กล่าวว่า การแก้ปัญหาที่ต้นเหตุคือ ต้องแก้ไข พรบ.การศึกษาพระปริยัติธรรม ที่ต้องเปิดโอกาสให้สามเณรเรียนได้ตั้งแต่ระดับประถมศึกษา เพราะขณะนี้รับตั้งแต่ ม.1 ขึ้นไป ทำให้สามเณรที่ต้องการเรียนในระดับ ป.1-ป.6 ไม่มีโอกาสได้เรียน หากต้องการเรียนต้องลาสิกขา
“การบวชเรียนตั้งแต่ ป.1-6 นี่คือรากหญ้าที่สามารถหยั่งลึกลงได้ จะทำให้พระสงฆ์เจริญเติบโตได้ หากสามเณรเหล่านี้ไม่ได้อยู่วัดและต้องออกสู่สังคมอาจกลายเป็นปัญหาได้ การที่พวกเขาต้องติดตามพ่อแม่ไปทำงานทุกที่และไม่ได้เรียนในระบบการศึกษา อาจทำผิดกฎหมายหรือต้องถูกจับดำเนินคดีได้ แต่การอยู่ในวัดยังช่วยคุ้มครองดูแลสวัสดิการต่างๆ มีพื้นที่หล่อหลอมพวกเขาภายใต้หลักคำสอนทางศาสนา เราต้องกลับมาดูพื้นที่ตรงนี้ หาทางออกร่วมกัน มีพื้นที่รองรับสำหรับเด็กกลุ่มนี้ที่ตกหล่นออกจากระบบการศึกษาโดยไม่ผลักดันเขาออกจากวัด เพราะเชื่อว่าอยู่วัดอย่างไรก็ดีกว่าอยู่ข้างนอก แถมยังช่วยลดค่าใช้จ่ายให้ผู้ปกครอง ลดความเสี่ยงที่เกิดปัญหาสังคม”พระวิสิทธิ์ กล่าว
ทั้งนี้ในบันทึกข้อตกลงฉบับนี้ระบุว่า ทุกฝ่ายมีเจตจำนงที่จะร่วมมือกันในด้านวิชาการและปฏิบัติการเพื่อการจัดการเรียนการสอน การบริการทางด้านวิชาการ และการพัฒนาระบบการศึกษาที่มีคุณภาพ เท่าเทียมและครอบคลุม ช่วยเหลือและส่งเสริมการเข้าถึงการศึกษาสำหรับกลุ่มบุคคล คือ พระ เณร และ/หรือ เด็ก เยาวชนซึ่งอยู่นอกระบบการศึกษา เด็กและเยาวชนที่อยู่ในสภาวะที่ยากลำบากในพื้นที่ห่างไกลในการเข้าถึงระบบการศึกษา เด็กตกหล่นจากระบบการศึกษา และ/หรือบุคคลที่ไม่สามารถเรียนในระบบการศึกษาปกติผู้ที่มีความสามารถพิเศษเฉพาะ รวมถึงผู้มีความประสงค์จะเข้าเรียนในศูนย์การเรียน ได้มีโอกาสและเข้าถึงการศึกษาขั้นพื้นฐาน ในรูปแบบการศึกษานอกระบบและตามอัธยาศัยได้สอดคล้องกับสภาพบริบท วิถีชีวิต วัฒนธรรมของตนเองได้ ดังนี้องค์กรและหน่วยงานภาคีทุกฝ่ายภายใต้บันทึกข้อตกลง (Memorandum of Agreement) ฉบับ นี้จึงได้ตกลงร่วมมือกันในการดำเนินการพัฒนาความร่วมมือทางวิชาการและการปฏิบัติการ เพื่อบรรลุเป้าหมายให้ทุกฝ่ายร่วมกันพัฒนาระบบการศึกษาที่มีคุณภาพ เท่าเทียม ครอบคลุม และปฏิบัติการช่วยเหลือ ส่งเสริมการเข้าถึงการศึกษานอกระบบและตามอัธยาศัย
—————-
