รัฐบาลทหารพม่าเดินหน้าสำรวจประชากรทั่วประเทศครั้งแรกในรอบ 10 ปี เพื่อปรับปรุงข้อมูลสำมะโนครัวและเก็บสถิติผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งที่คาดว่าจะจัดขึ้นในปี 2025 แต่กลุ่มติดอาวุธกะเหรี่ยงประกาศไม่ยอมรับการทำสำมะโนครัวซึ่งไร้ความชอบธรรม และรัฐบาลพลเรือนพลัดถิ่น NUG วิจารณ์ว่าการผลักดันให้เลือกตั้งเพื่อยุติความขัดแย้งของรัฐบาลทหารพม่าเป็นเพียงกระบวนการสันติภาพจอมปลอม
กระทรวงการย้ายถิ่นฐานและประชากรของเมียนมา ซึ่งปัจจุบันอยู่ภายใต้การควบคุมของสภาบริหารแห่งรัฐ (SAC) เริ่มจัดทำสำมะโนประชากรทั่วประเทศระหว่างวันที่ 1-15 ตุลาคม 2024 เพื่อปรับปรุงฐานข้อมูลด้านประชากร โดยพลเอกโซ วิน รองประธาน SAC ซึ่งควบตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีกระทรวงการย้ายถิ่นฐานและประชากร ระบุว่านี่เป็นการดำเนินงานตามนโยบายปกติ เพราะการสำรวจประชากรและจัดทำสำมะโนครัวจะต้องปรับปรุงทุกๆ 10 ปี
ส่วนข้อมูลจากเว็บไซต์กระทรวงสารสนเทศเมียนมาระบุว่าแบบสอบถามเพื่อสำรวจประชากรประจำปี 2024 มีทั้งหมด 68 ข้อ เพิ่มจาก 41 ข้อซึ่งเคยใช้ในการสำรวจเมื่อปี 2014 โดยคำถาม 27 ข้อที่เพิ่มมาเป็นการรวบรวมความเห็นของประชาชนที่มีต่อปัญหาในระบบการศึกษา สาธารณสุข และสวัสดิการสังคม
นอกจากนี้ รัฐบาลทหารพม่า SAC ยังสั่งระดมกำลังทหาร-ตำรวจคอยอารักขาคณะเจ้าหน้าที่ซึ่งลงพื้นที่ไปเก็บข้อมูลประชากรทั่วประเทศ เนื่องจากสถานการณ์ความขัดแย้งในประเทศยังเกิดขึ้นต่อเนื่องหลังจาก SAC ยึดอำนาจจากอดีตรัฐบาลพลเรือนในปี 2021 ทำให้เกิดการประท้วงต่อต้านรัฐประหาร, การสู้รบระหว่างกองทัพพม่าและกองกำลังติดอาวุธกลุ่มชาติพันธุ์ในรัฐต่างๆ และหลายพื้นที่ทั่วเมียนมาถูกยึดครองโดยกลุ่มติดอาวุธไปแล้วจำนวนมาก
อย่างไรก็ดี สำนักข่าว Karen News รายงานว่าสหภาพแห่งชาติกะเหรี่ยง – KNU (Karen National Union) กองกำลังกลุ่มชาติพันธุ์ในรัฐกะเหรี่ยง ประกาศไม่ยอมรับการสำรวจประชากรโดย SAC โดยให้เหตุผลว่าการทำสำมะโนประชากรทั่วประเทศในปีนี้ไร้ซึ่งธรรมาภิบาล เพราะการจัดทำสำมะโนประชากรปี 2014 ได้รับการช่วยเหลือจากกองทุนประชากรแห่งสหประชาชาติ (UNFPA) ซึ่งเป็นองค์การระหว่างประเทศ แต่ปีนี้กลับจัดทำโดยหน่วยงานรัฐบาลทหารพม่าเพียงลำพัง ไม่มีการตรวจสอบถ่วงดุลใดๆ
ที่สำคัญ ตัวแทน UNFPA เคยให้ข้อมูลกับสำนักข่าว Irrawaddy ตั้งแต่เดือนธันวาคม 2023 ว่า UNFPA ไม่สามารถสนับสนุนการจัดทำสำมะโนประชากรที่รัฐบาลทหารพม่าตั้งเป้าจะจัดทำให้เสร็จในเดือนตุลาคม 2024 ได้ เพราะสถานการณ์ความขัดแย้งทางการเมืองในเมียนมาไม่สอดคล้องกับเงื่อนไขและหลักการดำเนินงานของ UNFPA ทำให้รัฐบาลทหารพม่า SAC ประกาศว่าจะจัดทำสำมะโนประชากรโดยไม่มีความช่วยเหลือจากต่างชาติเข้ามาเกี่ยวข้อง
การจัดทำสำมะโนประชากรครั้งนี้ยังเกี่ยวข้องกับการเก็บข้อมูลผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งทั่วเมียนมาอีกด้วย เพราะพลเอกอาวุโสมินอ่องหล่าย ประธาน SAC ยืนยันในการประชุมกับรัฐบาลรัสเซียเมื่อกลางปี 2024 ว่าจะจัดการเลือกตั้งทั่วประเทศให้ได้ภายในปี 2025 แต่ไม่ได้ระบุวันเวลาที่ชัดเจน ด้วยเหตุนี้ คณะทำงานร่วมต่อต้านการเลือกตั้งอันไม่ชอบธรรม (Joint Anti-Sham Election Working Committee) ของรัฐบาลเอกภาพแห่งชาติเมียนมา – NUG (National Unity Government) หรือรัฐบาลพลเรือนพลัดถิ่นซึ่งถูก SAC ยึดอำนาจ จึงได้ออกแถลงการณ์ประณาม SAC ว่าไม่จริงใจ
เนื้อหาในแถลงการณ์ระบุว่าระหว่างที่เชิญตัวแทน NUG และกลุ่มต่อต้านรัฐบาลเข้าสู่กระบวนการเจรจาเพื่อยุติความขัดแย้งและกลับเข้าสู่การเลือกตั้ง SAC ยังคงใช้ความรุนแรงกวาดล้างจับกุมพลเรือนผู้เห็นต่างจากรัฐ และกองทัพพม่ายังโจมตีฐานที่มั่นกลุ่มติดอาวุธอย่างต่อเนื่องในปฏิบัติการทางทหารที่ถูกยกระดับขึ้นในหลายพื้นที่ ส่งผลกระทบและคุกคามชีวิตของประชาชนจำนวนมาก
อีกทั้งคณะกรรมการการเลือกตั้งของเมียนมาชุดปัจจุบันก็ไร้ความชอบธรรม เพราะถูกแต่งตั้งโดยรัฐบาลทหารพม่า SAC ซึ่งก่อรัฐประหารละเมิดกฎหมายรัฐธรรมนูญฉบับปี 2008 ทั้งยังพบเห็นการกีดกันผู้เห็นต่างจาก SAC ไม่ให้เข้าร่วมการเลือกตั้ง เช่น การตัดสิทธิ์ยื่นใบสมัครของพรรคการเมืองที่สนับสนุนกลุ่มชาติพันธุ์ และการเชิญฝ่ายต่อต้านร่วมเจรจายุติความขัดแย้งกับ SAC ในเดือนตุลาคม 2024 ก็มาจากแรงกดดันของรัฐบาลต่างชาติ ไม่ใช่ความตั้งใจของ SAC ตั้งแต่ต้น ทั้งหมดนี้จึงเป็นเพียงกระบวนการสันติภาพจอมปลอม
ที่มา:
MOI, SACOffice, Karen News, Irrawaddy, Mizzima News
