เมื่อวันที่ 6 มีนาคม 2568 นายอดิศร เกิดมงคล ผู้ประสานงานเครือข่ายองค์กรด้านประชากรข้ามชาติ (MWG) ให้สัมภาษณ์ถึงกรณีที่มีการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลไทยเร่งรัดส่งแรงงานข้ามชาติชาวพม่ากลับประเทศซึ่งทำให้กลายเป็นเครื่องมือของรัฐบาลทหารพม่าในการทำสงครามกับกองกำลังกลุ่มชาติพันธุ์ ว่าเป็นปัญหาหลักทำให้แรงงานเหล่านี้ตกอยู่ในสถานการณ์เสี่ยงต่อการถูกเอารัดเอาเปรียบและถูกส่งกลับโดยไม่มีกระบวนการคุ้มครองตามกฎหมาย นอกจากนี้ปัญหายังทวีความรุนแรงขึ้นโดยเฉพาะในสถานการณ์ที่กองทัพ SAC (State Administration Council) ของพม่ามีการบังคับเกณฑ์ทหารในขณะนี้ ซึ่งเป็นการเพิ่มความเสี่ยงต่อความปลอดภัยของแรงงานพม่า
นายอดิศรกล่าวว่า ปัญหานี้มีความซับซ้อนจากการที่แรงงานพม่าหลายคนในประเทศไทยไม่ได้ขึ้นทะเบียนตามกฎหมาย ประเด็นสำคัญคือคนที่เข้ามาใหม่จำนวนมาก เป็นกลุ่มที่หนีการสู้รบหรือหนีสถานการณ์ไม่สงบเข้ามา ปัญหาที่เราเจอคือประเทศไทยไม่มีกลไกการคัดกรองแยกแยะว่าใครเป็นแรงงานหรือเป็นลี้ภัย ทำให้คนงานที่อพยพเข้ามามีทางเลือกมีแค่ทางเดียวคือต้องขึ้นทะเบียนเป็นแรงงาน เพราะถ้าไม่ได้ขึ้นทะเบียนเป็นแรงงานที่ถูกต้อง ทำให้กลุ่มคนเหล่านี้ต้องเผชิญกับความเสี่ยง
ผู้ประสายงาน MWG กล่าวว่า ขณะนี้มีแรงงานพม่าที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ความไม่สงบในพม่าประมาณ 600,000 คน และหากสถานการณ์ยังคงรุนแรง ตัวเลขนี้อาจเพิ่มขึ้นเป็น 1-2 ล้านคนในอนาคตเนื่องจากผู้คนจากพื้นที่ที่เกิดวิกฤติมักจะหลั่งไหลเข้ามาในไทยเพื่อหางานทำ นอกจากนี้การลงทะเบียนแรงงานต่างด้าวในไทยยังคงมีความล่าช้าและไม่ครอบคลุม ปัญหาการคัดกรองแรงงานที่ไม่ทั่วถึงทำให้แรงงานใหม่จำนวนมากยังไม่ได้รับการขึ้นทะเบียนตามกฎหมาย
“เมื่อไม่มีระบบการลงทะเบียนที่ชัดเจน แรงงานที่เข้ามาใหม่จึงต้องเลือกที่จะขึ้นทะเบียนเพียงอย่างเดียว เพื่อให้ได้สถานะแรงงานต่างด้าว หากแรงงานไม่ได้ลงทะเบียนในเวลาที่กำหนด ก็อาจตกอยู่ในสถานะที่ไม่ถูกต้องตามกฎหมาย เสี่ยงที่จะถูกส่งตัวกลับโดยไม่มีการคุ้มครองตามสิทธิที่ควรได้รับ การส่งแรงงานที่ไม่มีเอกสารกลับประเทศต้นทางโดยไม่พิสูจน์ว่าพวกเขาต้องเผชิญกับภัยอันตรายจากการกลับบ้านหรือไม่ อาจนำไปสู่การค้ามนุษย์หรือการแสวงหาประโยชน์จากแรงงานเหล่านี้”นายอดิศร กล่าว
นายอดิศรกล่าวว่า ทางออกสำหรับการแก้ไขปัญหานี้คือรัฐไทยต้องพัฒนาและปรับปรุงกลไกการลงทะเบียนแรงงานต่างด้าวโดยเฉพาะในกรณีที่แรงงานที่เข้ามาใหม่ซึ่งมีความเสี่ยงต่อการถูกเอาเปรียบหรือการถูกส่งกลับประเทศโดยไม่เป็นธรรม การตรวจสอบและกระบวนการตรวจคัดกรองต้องมีความชัดเจนมากขึ้น โดยเฉพาะในกรณีของแรงงานที่อพยพหนีภัยสงครามหรือการเผชิญกับสถานการณ์อันตรายที่บ้านเกิด
ซิน โก นักกิจกรรมชาวพม่าในประเทศไทยกล่าวว่า กลุ่มแรงงานพม่าที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยและมาเลเซียต้องการการคุ้มครองจากรัฐบาลของทั้งสองประเทศ โดยเฉพาะในกรณีที่พวกเขาต้องเผชิญกับปัญหาหลายประการ เช่น ความเสี่ยงจากการถูกจับกุมและส่งกลับประเทศโดยไม่มีเอกสาร ซึ่งอาจนำไปสู่การละเมิดสิทธิมนุษยชน การถูกบังคับใช้แรงงาน หรือการถูกเกณฑ์ทหารในประเทศพม่า
“พวกเราต้องการความช่วยเหลือจากรัฐบาลไทยและมาเลเซีย รวมถึงจากประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และประเทศสมาชิกในอาเซียน เพื่อช่วยยกระดับปัญหาของพลเมืองพม่าและให้การคุ้มครองทางกฎหมายอย่างเร่งด่วนแก่ผู้ที่ถูกจับกุมและส่งกลับไปยังเมียนมาที่อาจเผชิญกับการกระทำที่โหดร้ายจากกองทัพ เช่น การทารุณกรรมและการบังคับใช้แรงงาน ซึ่งทำให้พวกเขาต้องเผชิญกับความเสี่ยงสูงต่อชีวิตและความปลอดภัย”ซินโกกล่าว
