เมื่อวันที่ 27 มีนาคม 2568 สำนักข่าว Irrawaddy รายงานว่า กองทัพอาระกัน (Arakan Army – AA) และพันธมิตร เช่น กองทัพเพื่อประชาชน PDF หลายกลุ่ม ได้ร่วมกันยึดหมู่บ้านหลายแห่งในเขตอิรวดี โดยเฉพาะในเมือง ‘เลเมียตนะ’ เมื่อสัปดาห์ก่อน โดยกองทัพพม่าพยายามปกป้องฐานทัพและกำลังพลของตนในพื้นที่ด้วยปฏิบัติการทางอากาศ
อนึ่งที่ผ่านมาเขตอิรวดีเป็นไม่กี่พื้นที่ ที่ไม่เคยมีการสู้รบนับตั้งแต่กองทัพพม่ายึดอำนาจ อย่างไรก็ตามขณะนี้สงครามได้ลุกลามมาในพื้นที่ เนื่องจากกองทัพอาระกัน AA สามารถยึดเมือง ‘กั้ว’ ทางใต้สุดของรัฐอาระกัน และมีชายแดนติดกับเขตอิรวดี
ชาวบ้านในพื้นที่เปิดเผยว่า สงครามที่กำลังเกิดขึ้นใน 10 กว่าหมู่บ้าน ของเขตอิรวดี ทำให้มีผู้ลี้ภัยแล้วกว่า 1,000 คน และยังมีชาวบ้านบางส่วนติดค้างอยู่ในพื้นที่ไม่สามารถออกมาได้
ทั้งนี้สงครามเกิดขึ้นที่เชิงเขาทางทิศตะวันออกของเทือกเขาอาระกัน ซึ่งแบ่งเขตเมืองเลเมียตนะ ในเขตอิรวดี และเมืองกั้ว รัฐอาระกัน โดยหลังจากการข้ามเทือกเขาของทหารอาระกันมายังเขตอิรวดี ทางกองทัพพม่าได้พยายามส่งกำลังพลมาสกัดกั้นแต่ไม่เป็นผล โดยทหารพม่าพ่ายให้กับทหารฝ่ายตรงข้าม และบางส่วนยังหนีทัพ
ชาวบ้านรายหนึ่งกล่าวว่า ในหมู่บ้าน “โต่งทอว์” พบเห็นศพของทหารพม่าและทหาร PDF เสียชีวิตอยู่เป็นจำนวนมาก และชาวบ้านต้องช่วยกันนำศพไปฝัง และยังคงเป็นเรื่องท้าทายสำหรับกองทัพฝ่ายต่อต้านที่จะเข้ามาถึงเขตตัวเมืองชั้นในของเมืองเลเมียตนะ และการปะทะส่วนใหญ่ยังคงเกิดขึ้นตามหมู่บ้านเชิงเขา โดยชาวบ้านยังคงจับตาเฝ้าดูสถานการณ์อย่างใกล้ชิด
ด้านนักวิเคราะห์ทางการทหารและผู้แปรพักตร์เชื่อว่า มีแนวโน้มความขัดแย้งจะขยายตัวออกไป เนื่องจากกองกำลังผสมพยายามที่จะยึดฐานที่มั่นในเมืองต่างๆที่อยู่ติดกับเทือกเขาอาระกัน
อีกด้านหนึ่ง กองทัพพม่ายังคงเดินหน้าเกณฑ์ชายหนุ่มอย่างต่อเนื่อง ล่าสุด เมื่อต้นเดือนมีนาคมนี้ ผู้ปกครองในเขตมัณฑะเลย์ถูกบังคับให้เซ็นยินยอมที่จะจับฉลากและส่งบุตรหลานของตนไปยังสำนักงานบริหารโดยสมัครใจ หากได้รับการคัดเลือกเป็นทหาร โดยหากฝ่าฝืน อาจต้องเผชิญกับโทษจำคุกภายใต้กฎหมายเกณฑ์ทหาร
นอกจากนี้ เมื่อวันที่ 24 มีนาคม ที่ผ่านมา ได้มีการจับสลากบังคับเกณฑ์ทหารรอบที่ 12 ในเมืองต่างๆ รวมถึงเมืองมหาอ่องเหม่ เมืองอ่องเหม่ตะซาน เมืองชะนะเยทตะซาน เมืองปยี่จีตะโก่ง ชานเมียตตะเส่ และเมืองปะเต่งจี
ชาวบ้านรายหนึ่งกล่าวว่า เขาเริ่มรู้สึกสิ้นหวังและวิตกกังวลเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากวิธีการของกองทัพพม่า มีการบังคับมากขึ้น
“เราได้ยินมาว่า ถ้าชื่อของคุณถูกจับฉลาก พวกเขาจะพาคุณเข้าอบรมทหารทันที และแนวทางปฏิบัติในปัจจุบันของเมืองมัณฑะเลย์ก็อาจกลายเป็นต้นแบบนำร่องที่จะใช้เป็นมาตรฐานในทั่วประเทศ จนกว่กองทัพพม่าจะพ่ายแพ้”
ชาวเมืองมัณฑะเลย์กล่าวด้วยว่า มีกลุ่มคนสายทหารหรือกองกำลังกึ่งทหารชื่อ “ผิ่วซอว์ตี” และตำรวจคอยดูแลกระบวนการดังกล่าว ทำให้เกิดบรรยากาศของการข่มขู่ และยังมีประกาศเสียงตามสายตามหมู่บ้านเกี่ยวกับเรื่องนี้อีกด้วย“ลูกชายของเราเป็นความหวังและอนาคตเพียงหนึ่งเดียวของเรา แต่ชื่อของเขาถูกจับฉลาก และเขาจะต้องเดินไปบนเส้นทางที่ไม่มีทางหวนกลับ” แม่วัย 65 ปีในเมืองปะเต่งจีกล่าว และว่า “พวกเขา (เจ้าหน้าที่ทางการพม่า) เดินทางมาในตอนกลางคืนโดยอ้างว่าเป็นการตรวจการลงทะเบียนรายชื่อแขกที่เข้าพัก พวกเขารวบรวมรายชื่อโดยสอบถามอายุของผู้ชายที่เข้าเกณฑ์รับราชการทหาร ไม่มีใครที่จะหนีมันไปได้ หากหนีและพวกเขาจับได้ โทษก็คือคุก”
“ลูกชายของเราเป็นความหวังและอนาคตเพียงหนึ่งเดียวของเรา แต่ชื่อของเขาถูกจับฉลาก และเขาจะต้องเดินไปบนเส้นทางที่ไม่มีทางหวนกลับ” แม่วัย 65 ปีในเมืองปะเต่งจีกล่าว และว่า “พวกเขา (เจ้าหน้าที่ทางการพม่า) เดินทางมาในตอนกลางคืนโดยอ้างว่าเป็นการตรวจการลงทะเบียนรายชื่อแขกที่เข้าพัก พวกเขารวบรวมรายชื่อโดยสอบถามอายุของผู้ชายที่เข้าเกณฑ์รับราชการทหาร ไม่มีใครที่จะหนีมันไปได้ หากหนีและพวกเขาจับได้ โทษก็คือคุก”
