เมื่อวันที่ 25 เมษายน 2568 นายสมชาติ รักษ์สองพลู ผู้ใหญ่บ้านบ้านกลาง หมู่ที่ 5 ต.บ้านดง อ.แม่เมาะ จ.ลำปาง เปิดเผยว่า อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ได้เข้ามาดูแผนที่ร่วมกับชุมชนและทำข้อตกลงกันก่อนประกาศเป็นพื้นที่อุทยาน ซึ่งถือว่าเป็นความร่วมมือของเจ้าหน้าที่อุทยานที่ดีที่เข้ามารับฟังชาวบ้าน
“การที่ทางอุทยานเข้ามาร่วมดูแผนที่กับชาวบ้านก่อนจะประกาศพื้นที่อุทยาน ทำให้บ้านกลางกับแม่ส้านเป็นพื้นที่โมเดล โดยเฉพาะบ้านกลางโมเดลหลังจากที่ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมลงพื้นที่เมื่อวันที่ 7-8 เมษายนที่ผ่านมา มีการทำบันทึกข้อตกลงร่วมกัน โดยกันพื้นที่ของชาวบ้านออกนอกเขตอุทยานซึ่งเป็นปัญหาคาราคาซังมานาน มีการทำความเข้าใจกับชาวบ้านมากขึ้น” นายสมชาติ กล่าว
ผู้ใหญ่บ้านบ้านกลาง กล่าวอีกว่า ที่มีปัญหาในอดีตเพราะอุทยานฯลากเส้นตามร่องรอยภาพถ่ายปี 2545 เกิดความคลาดเคลื่อนแล้วไม่ถามชาวบ้าน แต่วันนี้มีบ้านกลางโมเดลได้เพราะผลจากการเรียกร้อง กดดัน ทำตามข้อเสนอของชุมชน ไม่ใช่ประกาศพื้นที่อุทยานแล้วทับซ้อนกับพื้นที่ชาวบ้าน ทำให้ชาวบ้านไม่พอใจ เราได้คุยกันในทางที่ถูกต้องคือตอนนี้อุทยานจะประกาศเลยชาวบ้านก็ไม่มีปัญหา หลังจากนี้จะมีการรับฟังความคิดเห็นใน อ.แม่เมาะ ก่อนอุทยานจะประกาศประมาณ 15 วัน คาดว่าน่าจะเสร็จสิ้นภายในเดือนหน้า
“ผมผลักดันเรื่องนี้มา 30 ปี วันนี้เป็นวันที่ผมภูมิใจมาก” นายสมชาติ กล่าว
ขณะที่นายธนากร สิงห์เชื้อ หัวหน้าอุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท (เตรียมการ) กล่าวว่า ความร่วมมือระหว่างอุทยานและชาวบ้านเกิดจากการพูดคุยกันอย่างเข้าใจ มีความร่วมมือทั้ง 2 ฝ่าย มีคนกลางอย่างพีมูฟและคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ คอยประสานให้เจ้าหน้าที่รัฐกับชาวบ้านได้เข้าใจกัน
“ทุกอย่างต้องเกิดจากการพูดคุย ลดอคติ จับมือ เราต้องมีผู้ประสานที่เป็นกลางด้วย ซึ่งถือว่าบ้านกลางโมเดลนี้สามารถนำไปใช้ในพื้นที่อื่นๆที่อุทยานและชาวบ้านขัดแย้งกันได้” นายธนากร กล่าว
ทั้งนี้ ความขัดแย้งระหว่างชาวบ้านกับอุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท มีมาหลาย 10 ปี และรุนแรงมากขึ้นช่วงปี 2566 โดยสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 13 เคยขอเลื่อนการจัดเวทีการรับฟังความคิดเห็นและการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ชุมชนที่เกี่ยวข้อง และประชาชน ในการกําหนดพื้นที่เป็นอุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท จ.ลำปาง ออกไปแบบไม่มีกำหนด ต้องมีการสำรวจแนวเขตใหม่ เพื่อไม่ให้เกิดปัญหากับกลุ่มชาติพันธุ์และผู้ได้รับผลกระทบอื่นๆ อีกทั้งการจัดเวทีครั้งแรก ณ ที่ว่าการอำเภองาว จ.ลำปาง ชุมชนชาติพันธุ์ใน อ.งาว คัดค้านการประกาศอุทยานแห่งชาติถ้ำผาไททับพื้นที่การใช้ประโยชน์เดิมของชุมชน ก่อนที่ปัญหาทั้งหมดระหว่างชาวบ้านกับอุทยานจะได้รับการประสานรอยร้าว
