ชมคลิปเหมืองทองต้นน้ำกก-ผลตรวจตอกย้ำพบสารหนูเกินมาตรฐานในแม่น้ำกกตั้งแต่ อ.แม่อาย-เมืองเชียงราย เผยสารโลหะหนักยิ่งเข้มช่วงไหลข้ามแดนจากพม่าเข้าไทย กมธ.ความมั่นฯลงพื้นที่

วันที่ 7 พฤษภาคม 2568 สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 เชียงใหม่ เปิดเผยสถานการณ์คุณภาพน้ำผิวดินของแม่น้ำกกและแม่น้ำสาขา กรณีคุณภาพน้ำมีสีขุ่นผิดปกติและพบสารปนเปื้อน บริเวณพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ และจังหวัดเชียงราย รอบเดือนเมษายน 2568 โดยเก็บตัวอย่างในวันที่ 21-24 เมษายน 2568 จำนวนทั้งสิ้น 15 จุด ได้แก่ แม่น้ำกก จำนวน 12 จุด แม่น้ำฝาง จำนวน 3 จุด

จากการตรวจวิเคราะห์คุณภาพสิ่งแวดล้อมของศูนย์ปฏิบัติการวิเคราะห์มลพิษและสิ่งแวดล้อม กรมควบคุมมลพิษ พบว่า ”คุณภาพน้ำโดยรวมอยู่ในเกณฑ์ดีถึงเสื่อมโทรม“ โดยภาวะการปนเปื้อน จังหวัดเชียงราย พบสารโลหะหนักเกินมาตรฐาน คือ “สารหนู” (As) จำนวน 6 จุด จากทั้งหมด 9 จุด ดังนี้

1.บริเวณสะพานเฉลิมพระเกียรติ1 อ.เมือง จ.เชียงราย มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.012 mg/L 2. บริเวณสะพานแม่ฟ้าหลวง บริเวณหน้าศาลากลางจังหวัดเชียงราย ต.รอบเวียง อ.เมือง จ. มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.014 mg/L

3. บริเวณสะพานข้ามแม่น้ำกก ต.ดอยฮาง อ.เมือง จ.เชียงราย มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.016 mg/L 4. บริเวณบ้านโป่งนาคำ ต.ดอยฮาง อ.เมือง จ.เชียงราย มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.015 mg/L

4. บริเวณสะพานมิตรภาพแม่ยาว-ดอยฮาง ต.ดอยฮาง อ.เมือง จ.เชียงราย มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.016 mg/L 6. บริเวณบ้านจะเด้อ ต.ดอยฮาง อ.เมือง จ.เชียงราย มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.019 mg/L

ในส่วนของจังหวัดเชียงใหม่ โลหะหนักเกินมาตรฐาน คือ “สารหนู” (As) ทั้ง 3 จุด ดังนี้ 1. บริเวณสะพานสองดินแดนบ้านแม่สลัก บ้านใหม่หมอกจ๋าม ต.ท่าตอน อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.024 mg/L 2. บริเวณสะพานมิตรภาพแม่นาวาง-ท่าตอน ต.ท่าตอน อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.012 mg/L 3.บริเวณชายแดนไทย-พม่า หย่อมบ้านแก่งตุ๋ม ม.14 ต.ท่าตอน อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ มีค่าสารหนูเท่ากับ 0.037 mg/L

พระอาจารย์มหานิคม มหาภินิกฺขมโน ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดท่าตอน กล่าวว่า การที่โลหะหนักปนเปื้อนมากขึ้น ชัดเจนแล้วว่าการทำเหมืองแร่ยังทำอยู่ และเมื่อน้ำลด ด้วยความที่น้ำน้อยลง สารพิษหนาแน่นขึ้น จึงต้องการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องมาตรวจทั้งปลา สัตว์น้ำ พืชทางการเกษตรที่ใช้น้ำกก

“ขอให้รู้ข้อมูลความเป็นจริง อย่างน้อยจะได้รู้และป้องกันว่าจะทานอาหารได้อย่างปลอดภัย ดีกว่าที่อึมครึมแบบนี้ แม้เป็นการแก้ที่ปลายเหตุ”พระอาจารย์มหานิคม กล่าว

ในวันเดียวกันนี้ ที่วัดท่าตอน อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ นายรังสิมันต์ โรม ประธานคณะกรรมาธิการ(กมธ.) ความมั่นคงแห่งรัฐ กิจการชายแดนไทย ยุทธศาสตร์ชาติ และการปฏิรูปประเทศ สภาผู้แทนราษฎรพร้อมคณะ ได้ลงพื้นที่เพื่อศึกษาปัญหาผลกระทบกรณีสารหนูปนเปื้อนบริเวณแม่น้ำกกและแม่น้ำสาย

นายโรมกล่าวว่าค่าโลหะหนักสารหนู (As) เกินมาตรฐาน และมีแนวโน้มรุนแรงมากขึ้นโดยก่อนหน้านี้ได้ไปที่บ้านที่รวมมิตร อ.เมืองเชียงราย พบว่าเพิ่มขึ้น ส่วนที่แม่อายก็เพิ่มขึ้น ตนได้ติดตามปัญหาว้า (กองกำลัง UWSA) ส่งผลกระทบเรื่องยาเสพติด สำหรับที่แม่สาย ลำน้ำสายก็มีปัญหาเหมืองของว้าเช่นเดียวกันที่ทำให้อุทกภัยร้ายแรงมากยิ่งขึ้น ผลกระทบที่เกิดจะไม่ใช่แค่ที่แม่น้ำกก แต่ไหลลงสู่แม่น้ำโขง ปัญหาความยากคือเมียนมามีปัญหาสงครามกลางเมือง เป็นความท้าทายที่สำคัญ

พระอาจารย์มหานิคม กล่าวว่าปัญหาการปนเปื้อนในแม่น้ำกก เป็นเรื่องความั่นคงของพี่น้องชาวบ้าน อยากเห็นในอนาคตว่าจะมีการแก้ปัญหาให้ชาวบ้าน เราคุยเพื่อมุ่งเน้นในการแก้ปัญหาร่วมกัน โดยเหมืองทองคำที่เป็นปัญหาตอนนี้ตั้งอยู่ระหว่างเมืองสาดเมืองยอน เปิดหน้าดินเพื่อขุดแร่ เมื่อเกิดฝนชะลงมาก็ทำให้น้ำที่หลากปกติกลับกลายเป็นน้ำโคลน ไม่ใช่ว่าน้ำกกไม่เคยนอง เมื่อปี 2514 เคยเกิดน้ำท่วมหลาก แต่ครั้งนั้นน้ำค่อยๆ ขึ้น เมื่อลดลงก็ไม่เหลืออะไร ช่วงที่ท่วมในอดีตน้ำดูสะอาดมีปลาให้เราจับได้ แต่มาครั้งนี้ (น้ำท่วม 2567) เป็นน้ำโคลน ดูแล้วน่าจะ 40% พอน้ำลดลงน้ำโคลนเหลือเป็นดินสูงเป็นเมตรๆ ในบ้าน การขุดออกยากลำบากมาก

“เหมืองทองอยู่เลยจากเมืองยอนไป 30 กม. เหมืองทองคำ เห็นได้จาก google earth ตอนนี้ชาวบ้านที่ฝั่งโน้น บ้านเปียงคำ เดือดร้อนมาก สิบๆ หลังที่ถูกโคลนท่วมไม่สามารถแก้ไขได้เลย โคลนอยู่เต็มบ้าน ปล่อยทิ้ง สำหรับปัญหาสารพิษในแม่น้ำ ชาวบ้านรัฐฉานรู้จากเรา ฝั่งโน้นไม่มีการตรวจสอบ ชาวบ้านเดือดร้อนก็พูดไม่ได้ เพราะการปกครองของเขาเป็นแบบนั้น”พระมหานิคมฯ กล่าว

นางสลีลญา คำภาแก้ว นายอำเภอแม่อาย กล่าวว่าการตรวจสัตว์น้ำในแม่น้ำกก มีการส่งตรวจปลา และพืชผลการเกษตร จากที่ชาวบ้านได้เดินขบวนรณรงค์ปกป้องแม่น้ำกกเมื่อ 14 มีนาคม ต่อมา 19 มีนาคม กรมควบคุมมลพิษมาตรวจคุณภาพน้ำ ทราบผล 4 เมษายน ตลอดลำน้ำกกยืนยันได้ว่าอำเภอแม่อายไม่ได้ทำแม่น้ำกกปนเปื้อน ไม่มีกิจกรรมเกี่ยวข้องกับสารโลหะหนัก การแก้ปัญหานี้ต้องทำระดับประเทศ ต้องเร่งด่วน ผลการตรวจวันนี้ พบว่าค่าสารหนู 0.037 mg/L สารตะกั่ว 0.076 mg/L ซึ่งมีค่าสูงขึ้นและน่ากังวล ผลการตรวจตะกอนดินผลคือเป็นอันตรายต่อสัตว์หน้าดิน

“น่ากังวลว่าถ้าไม่แก้ไขต้นทาง จะเป็นปัญหาออกไปอีกเรื่อยๆ ตอนนี้ที่อบต.มีน้ำดื่มสะอาดมารับได้เลยฟรี ทุกฝ่ายในพื้นที่ก็ทำเต็มที่ แต่นี่คือเรื่องของประเทศ”นายอำเภอแม่อาย กล่าว

นายโรม กล่าวว่าเมื่อดูผลการตรวจ สารหนูมีค่าเกินมาตรฐาน แม้มีน่ำต้นทุนมาเติมจากน้ำฝางให้เจือจางก็ยังสูงอยู่ดี ยังมีตะกั่วแม้ไม่เกินมาตรฐานก็น่ากังวลอันตรายแน่นอน ไม่ต้องการให้ประชาชนตื่นตะหนก แต่ให้ระมัดระวังการใช้ชีวิต โดยต้นเหตุมาจากเหมืองทอง ระหว่างเมืองยอนและเมืองสาด เป็นพื้นที่อิทธิพลของทหารว้า และยังมีแนวโน้มต่อแม่น้ำโขงด้วยปัญหาลุกลาม

“รัฐบาลยังไม่ชัดเจนแนวทาง ประชาชนรู้สึกไม่ปลอดภัยในหลายปัญหา ยาเสพติด การรุกล้ำเขตแดน และยังมีปัญหาการปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำ ถ้าปล่อยแบบนี้คนไทยไม่ได้อยู่ในประเทศไทยอย่างปลอดภัย” นายโรมกล่าว

ขณะเดียวกันในวันเดียวกันนี้ ผู้สื่อข่าวได้รับคลิปวีดีโอเหมืองทองบริเวณต้นแม่น้ำกก ในรัฐฉาน โดยเห็นได้ชัดว่ามีการปล่อยตะกอนดินลงแม่น้ำกก