เมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน 2568 ณ ห้องประชุมเทศบาลตำบลแม่ยาว อ.เมือง จ.เชียงราย เครือข่ายสิทธิชุมชนเชียงราย ร่วมกับ สมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิต จัดเวทีระดมความเห็นเพื่อจัดทำข้อเสนอเตรียมการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนสถานการณ์และการแก้ไขปัญหาการปนเปื้อนสารโลหะหนักในแม่น้ำกก โดยผู้นำชุมชน องค์กรเอกชน มูลนิธิตัวแทนจากชุมชนชาติพันธุ์ในพื้นที่ตำบลแม่ยาว เข้าร่วมกว่า 50 คน
นายสายัณห์ ข้ามหนึ่ง ผู้อำนวยการสมาคมแม่น้ำนานาชาติ กล่าวว่า เนื่องด้วยในวันที่ 11 พฤศจิกายน 2568 กรมทรัพยากรน้ำจะจัด “การประชุมรับฟังความเห็นของประชาชน เพื่อทบทวนและกำหนดแนวทางการแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำในพื้นที่แม่น้ำกกและแม่น้ำสาย” ณ หอประชุมองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย ในที่ประชุมทางผู้แทนชุมชนมีความเห็นว่า ไม่เห็นด้วยกับการที่ใช้ฝายดักตะกอนในการแก้ปัญหาสารหนูหรือสารปนเปื้อนโลหะหนักในแม่น้ำกก และมีการเสนอความเห็นในการแก้สถานการณ์ปัญหาก่อนเข้าร่วมประชุมในวันที่ 11 พฤศจิกายนนี้
“จากการลงพื้นที่พบว่า เมื่อ 3-4 วันที่ผ่านมา ยังมีชาวประมงพื้นบ้านจับปลากดและพบว่ามีตุ่ม มีจุดเล็ก ๆ สีขาวในปลากกด การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นยังคงพบปะอาการป่วยของปลาในแม่น้ำกก โดยเฉพาะปลากินเนื้อปลาที่หากินกับหน้าดิน และผลกระทบทางเศรษฐกิจ ชาวบ้าน มีความเสียหายจากการท่องเที่ยวริมน้ำกกของชาวบ้านท่าตอน พบว่าความเสียหายของแม่ค้าพ่อค้าที่ทำแพริมน้ำ บ้านแก่งทรายมูล ต.ท่าตอนจากที่แต่ละปีลงทุนกว่า 2 ล้านบาท เคยได้กำไรกว่า 900,000 บาท แต่ปีนี้ขาดทุน 800,000 บาท เด็ก ๆ ยังแอบไปเล่นน้ำพบว่าเป็นตุ่มสีดำ แต่ขณะนี้มีเด็กหลายคนมีแผลที่เป็นตุ่มเนื้อออกมา รวมถึงการงดซื้อพืชที่ปลูกในพื้นที่ ต.ท่าตอน เช่นกระเจี้ยบเขียว ข้าวโพดหวาน ที่ส่งขายต่างประเทศ โดยงดจ่ายเมล็ดพันธุ์ให้กับเกษตรกรลุ่มน้ำกก แต่ลุ่มน้ำฝางยังคงได้รับพันธุ์และรับซื้อผลผลิต”นายสายัณห์ กล่าว
ด้านนายกินุ เฉลิมเลี่ยมทอง นายกสมาคมลาหู่ประเทศไทยและนานาชาติ กล่าวว่า การสร้างฝายดักตะกอน ตนไม่มีความหวังเลย คิดว่าไม่สามารถดักสารเคมมีสารพิษได้ตะกอนปนเปื้อนจะไม่หาย และจะไม่ลดลง พี่น้องประชาชน มีผลกระทบมากมาย
“ผมเคยไปดูมาแล้วเหมืองต้นน้ำกก เห็นการเจาะภูเขาแล้วเทสารเคมีลงไป ควรมีเวทีภูมิภาคสะท้อนปัญหา ให้รัฐบาลดำเนินการเจรจาระหว่างประเทศ เวทีอาเซียน ต้องมีความจริงใจในการแก้ปัญหา ส่งเสียงให้ประเทศเมียนมา และชนกลุ่มน้อยที่ทำเหมืองต้นแม่น้ำกก และดูว่าจีนมีบทบาทหรือไม่ การสร้างฝายดักตะกอน เป็นการตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ และยังเป็นฝายดักตะกอนพิษที่แรกของโลก เอาความเชื่อมั่นมาจากที่ไหน “ นายกสมาคมลาหู่ประเทศไทยกล่าว
นายบุญศรี พนาสง่าวงศ์ ผู้แทนจากชุมชนบ้านแคววัวดำ กล่าวว่า นายอนุทิน ชาญวีรกุล นายกรัฐมนตรี ยังไปเซ็น MOU กับผู้นำของสหรัฐอเมริกาในเรื่องความร่วมมือการสำรวจเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ ชาวบ้านรับผลกระทบเต็มๆ ผักผลไม้ที่รับจากน้ำกก กี่แสนไร่“เมื่อก่อนปลาน้ำกก ติดป้ายไม่ถึง 3 ชั่วโมงปลาก็ขายหมด ตอนนี้ไม่หาแล้วเพราะไม่มีคนซื้อ เมื่อก่อนการท่องเที่ยวเดินเรือ ทำแหล่งอนุรักษ์ปลา ห้ามล่า ตอนนี้ไม่มีทั้งคนล่า ไม่มีทั้งนักท่องเที่ยว”นายบุญศรี กล่าว
“เมื่อก่อนปลาน้ำกก ติดป้ายไม่ถึง 3 ชั่วโมงปลาก็ขายหมด ตอนนี้ไม่หาแล้วเพราะไม่มีคนซื้อ เมื่อก่อนการท่องเที่ยวเดินเรือ ทำแหล่งอนุรักษ์ปลา ห้ามล่า ตอนนี้ไม่มีทั้งคนล่า ไม่มีทั้งนักท่องเที่ยว”นายบุญศรี กล่าว
