
นางเห่หม่าแต้ก หรือเจ้าหญิงเห่หม่าแต้ก ที่ชาวไทใหญ่เรียก หนึ่งในธิดาของเจ้าฟ้าส่วยแต้ก (เจ้าคำเซือก)เจ้าฟ้าเมืองหยองห้วยกับเจ้านางเมียะวิน ได้ยื่นเรื่องต่อรัฐบาลท้องถิ่นรัฐฉานขอทวงคืนหอเจ้าฟ้าหยองห้วย เมื่อวันที่ 22 ก.ค.ที่ผ่านมา นับเป็นการยื่นขอคืนวังเจ้าฟ้าแห่งนี้เป็นครั้งที่ 2 แล้ว ก่อนหน้านี้ได้ยื่นเรื่องต่อประธานาธิบดีเต็งเส่งเมื่อวันที่ 23 ก.ค.ปี 2556 แต่ไม่มีท่าทีใดๆ จากรัฐบาล
นางเห่หม่าแต้ก เปิดเผยว่า ที่ยื่นเรื่องครั้งนี้เพราะเชื่อว่า ตามกฎหมายตนในฐานะลูกสาวของเจ้าฟ้าส่วยแต้ก มีสิทธิชอบธรรมครอบครองมรดกของบิดาและมารดา และระบุว่า ต้องการหอเจ้าฟ้าแห่งนี้คืนจากรัฐบาลและต้องการจัดการดูแลเอง โดยเคยยื่นเรื่องต่อเต็งเส่งแล้ว แต่ก็ไม่มีท่าทีใดๆ โดยหากรัฐบาลยอมคืนหอเจ้าฟ้าแห่งนี้ จะนำไปปรับปรุงให้เป็นสถานที่แสดงประวัติศาสตร์ของคนไต(ไทใหญ่)
หลังรัฐบาลเนวินยึดอำนาจในปี 2505 เจ้าฟ้าส่วยแต้กและเจ้าฟ้าไทใหญ่องค์อื่นๆ ถูกจับกุมและถูกสังหาร มีรายงานว่า เจ้าฟ้าส่วยแต้ก ซึ่งยังดำรงตำแหน่งเป็นประธานาธิบดีคนแรกของสหภาพพม่าขณะนั้นถูกจับคุมขังและในเวลาต่อมาได้เสียชีวิตในคุก และนับตั้งแต่นั้นมาหอเจ้าฟ้าหยองห้วยก็ถูกยึดเป็นสมบัติของกองทัพพม่าและถูกทิ้งร้างทรุดโทรมมายาวนาน ในเวลาต่อมา รัฐบาลปรับปรุงให้เป็นพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมและเก็บค่าเข้าชม
มีรายงานว่า ทางการพม่าได้ส่งมอบหอเจ้าฟ้าแห่งนี้ให้กับรัฐบาลท้องถิ่นรัฐฉานดูแลเมื่อวันที่ 29 พ.ค.2556 โดยในปี 2512 หอเจ้าฟ้าหยองห้วยนั้นมีพื้นที่อยู่ประมาณ 28 ไร่ แต่ปัจจุบันเหลือพื้นที่อยู่เพียงประมาณ 19 ไร่ หอเจ้าฟ้าหยองห้วยนั้นตั้งอยู่ไม่ไกลจากทะเลสาบอินเล ในเมืองตองจี ทางใต้ของรัฐฉาน หอเจ้าฟ้าหยองห้วยสร้างขึ้นในสมัยของเจ้าฟ้าส่วยแต๊กด้วยศิลปะแบบมัณฑะเลย์ ชั้นล่างเป็นอาคารก่ออิฐ ส่วนชั้นบนสร้างขึ้นด้วยไม้
ที่มา เว็บไซต์ข่าวไทใหญ่ www.panglong.org