สารคดีภาพน้ำยวม
คำบรรยาย และภาพถ่ายโดย วิชัย จันทวาโร
ไม่เคยนึกคิดว่าจะมีใครสามารถทำลายความงามจับใจของแม่น้ำยวมได้ลง
แม่น้ำที่ไหลอย่างอิสระ ผ่านแนวเขาน้อยใหญ่อย่างอ่อนน้อมจาก อ.ขุนยวม ก่อนบรรจบกับแม่น้ำเงา แม่น้ำเมย และไหลลงแม่น้ำสาละวิน
ผมโชคดีที่ครั้งหนึ่ง ได้ทำความรู้จักแม่น้ำสายนี้ ได้ใช้เวลานั่งมองสายน้ำ ลงอาบ และดื่มกิน ท่ามกลางมิตรสหายผู้รักและหลงใหลในสายน้ำอิสระ เราพูดคุย วาดฝันว่าจะกลับมาที่จุดเดิมนี้อีกเมื่อมีโอกาส ก็มันเป็นค่ำคืนอบอุ่นที่ชวนจดจำเหลือเกิน
เราล่องเรือจากแม่น้ำเงาเป็นระยะทางสั้นๆ ก่อนเข้าสู่น้ำยวม ภูมิทัศน์ในเดือนมีนาคมสวยแปลกตา บนภูเขาต้นไม้ทิ้งใบร่วงเกือบหมดแล้ว แต่ริมแม่น้ำยังคงเขียวขจีชื่นใจ ประปรายด้วยต้นไม้บางชนิดกำลังเปลี่ยนสีใบตามฤดูกาล ท้องฟ้ากระจ่าง สีฟ้าผืนใหญ่ยึดพื้นที่ไว้เกือบหมด
ผ่านโขดแก่ง หินผาเรียงรายระหว่างเส้นทางล่องเรือ บางช่วงดูลึกสงบ บางจุดน้ำตื้นคนจนต้องลงเดินเพื่อให้เรือผ่านไปได้พร้อมสัมภาระ เราล่องเรือไปอย่างไม่ระบุจุดหมายที่แน่ชัด จนถึงจุดหนึ่งทุกคนมองตากัน เพียงพยักพะเยิบหน้าให้กันก็เป็นอันได้ที่พักค้างอ้างแรม
มันเป็นเนินหินกรวด ขนาดไม่เล็กจนเป็นทรายและไม่ใหญ่จนเกลือกกลิ้งนอนเล่นไม่ได้ เป็นคุ้งน้ำสงบ ที่ด้านหลังเป็นหน้าผาสูงชัน ด้านหน้าเราเป็นแม่น้ำยวม ข้ามน้ำไปเป็นเนินเขา ชันน้อยกว่าฝั่งที่เราอยู่ มีต้นไม้ไร้ใบจับจองพื้นที่ คืนนี้เรานอนที่จังหวัดตาก มีจังหวัดแม่ฮ่องสอนเป็นทัศนีย์ภาพตรงหน้า เพียงแม่น้ำยวมกั้นไว้
เรือที่ใช้ในแม่น้ำยวมมีรูปทรง ลักษณะไม่ต่างจากเรือในแม่น้ำสาละวิน เพียงแต่ในแม่น้ำยวมใช้ได้เฉพาะเรือขนาดเล็กเท่านั้น
ป่าเบญจพรรณ ที่ผลัดใบทิ้งจนเกือบหมด ตัดกับฟ้าสีเข้มของเดือนมีนาคม หากถ่ายภาพหลังจากนี้ไปอีกไม่กี่เดือน สักสองเดือน หลังฝนหนักห่าแรก ป่าจะกลับมาเขียวชุ่มอีกครั้งอย่างรวมเร็ว
บางช่วงน้ำตื้นเขิน นิ่งสงบ เห็นเม็ดทราย บางช่วงหินใหญ่ขวางน้ำไว้ตามธรรมชาติช่วยเติมอากาศสะอาดให้แม่น้ำ น้ำไหลแรง คำรามเสียงสะท้อนคุ้ง
ส่วนผสมทางธรรมชาติที่สวยงามลงตัว โค้งน้ำ ต้นไม้ สีใบ เหลื่อมเขาไกลใกล้ และนกกระเต็นหัวดำ ที่คงหลงรักแม่น้ำยวมเช่นกัน
ที่พักของเราในค่ำคืนหนึ่ง ลานกว้างสำหรับกางเต็นท์ ก่อกองไฟ น้ำใส ตื้นปลอดภัยสำหรับเด็กๆได้แหวกว่าย
เรายืนอยู่ที่ที่พักในจังหวัดตาก มองข้ามแม่น้ำยวมไปยังจังหวัดแม่ฮ่องสอน
ผ่านมื้อค่ำไม่นาน วงสนทนากำลังออกรส หยุดลงชั่วคราว เปิดโอกาสให้เราชมจันทร์ที่กำลังโผล่พ้นภูเขาเงียบๆ ในห้วงนาทีนั้น สายตาเห็นความงามเกิน