ดร.จอตู ประธานมูลนิธิปองกู ซึ่งเป็นองค์กรสนับสนุนการทำงานของกลุ่มเครือข่ายด้านสิทธิมนุษยชน สิ่งแวดล้อมและชุมชนในประเทศพม่า เปิดเผยว่าทางการพม่าเตรียมสำมะโนประชากรในประเทศพม่าซึ่งถือว่าเป็นครั้งแรกในรอบ 30 ปี โดยจะดำเนินการในช่วงต้นเดือนเมษายน อย่างไรก็ตามการทำสำมะโนประชากรครั้งนี้มีปัญหาหลายประการโดยเฉพาะประชาชนส่วนใหญ่ยังไม่รับรู้เลย นอกจากนี้ประชาชนในกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆก็ยิ่งไม่ทราบเรื่อง รวมแรงงานที่ไปทำงานอยู่ในประเทศไทย
ดร.จอตูกล่าวว่า ประชาชนที่อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่สู้รบกว่า 1.5 แสนคน อาจต้องกลายเป็นผู้ตกสำรวจเพราะภาครัฐเข้าไม่ถึง ที่สำคัญคืออาจเกิดความสับสนขึ้นเพราะในแบบสำรวจให้ระบุว่าเป็นชนชาติพันธุ์ใดเพียง 1 ชาติพันธุ์ แต่ขณะนี้มีประชาชนจำนวนมากที่ผสมผสานหลายชาติพันธุ์ เช่น คนปะโอแต่งงานกับคนกะเหรี่ยง หรืออย่างกรณีของคนจีนกลุ่มใหญ่ที่เดินทางเข้าประเทศพม่าตั้งแต่ปี 1990 ตามเขตชายแดนพม่า-จีนจำนวนกว่า 2 ล้านคนและได้ทำการซื้อบัตรประชาชน ซึ่งยังไม่แน่ใจว่ารัฐบาลจะดำเนินการกับเรื่องนี้อย่างไร
ประธานมูลนิธิปองกูกล่าวว่า อยากให้ประชาชนหรือผู้แทนองค์กรกลุ่มชาติพันธุ์ที่ประสบปัญหาอาจตกสำรวจครั้งนี้ทำหนังสือถึงทางการพม่าเพื่อหามาตรการแก้ไขเป็นการด่วน เพราะมิฉะนั้นอาจกลายเป็นคนไร้สัญชาติอย่างถาวร เพราะในความเป็นจริงแล้วแรงงานที่ทำงานอยู่ในประเทศไทยก็คงไม่สามารถเดินทางกลับประเทศพม่าได้ในวันที่มีการสำรวจ นอกจากนี้การสำมะโนประชากรครั้งนี้อาจสร้างความตรึงเครียดให้กับสถานการณ์ในกลุ่มชาติพันธุ์ด้วยเช่นกัน โดยรัฐบาลบอกว่าจะสำรวจใน 7 กลุ่มชาติพันธุ์หลักคือพม่า ชิน กะเหรี่ยง คะยา คะฉิ่น มอญ ยะไข่และฉาน แต่ในความเป็นจริงคือภายในแต่ละชาติพันธุ์ก็ยังมีกลุ่มชาติพันธุ์ย่อยๆ ดังนั้นคนที่อยู่ในกลุ่มชาติพันธุ์ย่อยอาจรู้สึกไม่พอใจหากถูกระบุว่าเป็นชาติพันธุ์ในกลุ่มที่พวกเขาคิดว่าไม่ใช่ เช่น กรณีชาวโรฮิงยาในรัฐยะไข่
“การสำรวจครั้งนี้อาจเป็นเรื่องการเมืองเข้ามาปะปนด้วยเพราะตอนนี้มีข่าวว่ารัฐบาลได้ไปสำรวจและทำบัตรประชาชนแจกในหลายพื้นที่ก่อนที่จะมีการเลือกตั้งในปี 2015 โดยเฉพาะในรัฐระไข่ และใช้กลุ่มพระสงฆ์ในนามกลุ่ม 1969 กระจายข่าวว่าพรรคเอ็นแอลดีสนับสนุนชาวมุสลิมมากกว่าชาวยะไข่” ดร.จอตู กล่าว และว่าพระสงฆ์กลุ่ม 1969 เกิดขึ้นเมื่อคราวเกิดเหตุจลาจลระหว่างชาวพุทธและมุสลิมในยะไข่ แต่ข่าวออกมามุมเดียวว่าชาวพุทธฆ่าชาวมุสลิม ทำให้เกิดขบวนการพระสงฆ์ขึ้นมา และแพร่ขยายไปยังรัฐต่างๆโดยมีอิทธิพลเพิ่มมากขึ้นทุกวัน และผู้มีอำนาจในรัฐบาลบางกลุ่มก็ให้การสนับสนุน
อนึ่งปัจจุบันประเทศไทยมีแรงงานข้ามชาติที่เดินทางมาจากประเทศพม่าทั้งที่ถูกกฎหมายและไม่ถูกกฎหมายอยู่ไม่น้อยกว่า 2 ล้านคน ซึ่งคนเหล่านี้ส่วนใหญ่ยังไม่ทราบถึงการสำมะโนประชากรของทางการพม่าในครั้งนี้ ทำให้หลายคนหวั่นเกรงว่าแรงงานเหล่านี้จะตกสำรวจและกลายเป็นผู้มีปัญหาด้านสถานะบุคคลในพม่าต่อไป
ผู้สื่อข่าวได้สอบถามแรงงานพม่าที่ทำงานอยู่บริเวณสะพานปลามหาชัย จังหวัดสมุทรสาคร โดยส่วนใหญ่ไม่ทราบเรื่องการสำมะโนครั้งนี้ และคิดว่าจะไม่เดินทางกลับไปเพราะต้องทำงานหาเลี้ยงปากท้อง ขณะที่แรงงานพม่าระดับหัวหน้างานบางรายแม้รับรู้ว่าจะมีการสำมะโนประชากรในพม่าผ่านทางสื่อ แต่ก็ไม่กลับประเทศเช่นกันเพราะเชื่อว่าไม่จำเป็นต้องกลับเนื่องจากทราบว่าสำรวจเพราะรัฐบาลพม่าต้องการรับรู้ว่ามีประชากรและแรงงานในต่างประเทศเท่าไหรซึ่งลูกเมียที่อยู่บ้านในประเทศพม่าก็แจ้งชื่อให้ได้
ทั้งนี้ในเว็บไซต์ของกองทุนประชากรแห่งสหประชาชาติ(เอฟพีเอ) ระบุว่าจะมีการทำสำมะโนประชากรระหว่างวันที่ 29 มีนาคม -10 เมษายน โดยเป็นการสร้างข้อมูลทางสังคม เศรษฐกิจ ประชากรและลักษณะของครัวเรือนเพื่อเป็นฐานระหว่างการปฎิรูป การวางแผนพัฒนา และหลักธรรมาภิบาล เนื่องจากประเทศต้องมีข้อมูลและสถิติที่ถูกต้องจึงจะสามารถออกนโยบายและแผนงานการพัฒนาความเป็นอยู่ของประชาชนได้ โดยผู้ที่จะถูกนับรวมคือผู้ที่อยู่ในประเทศในคืนวันที่ 29 ไม่ว่าจะอยู่ที่ใดก็ต้องถูกนับรวม
ส่วนกลุ่มประชากรพิเศษก็จะถูกนับรวมเช่นกัน เช่น คนไร้บ้าน คนเดินทางในสนามบินหรือจุดผ่านแดน ผู้พลัดถิ่นในประเทศและผู้ลี้ภัย ทั้งนี้การประมาณการประชากรในพม่าปัจจุบันอยู่ระหว่าง 50-60 ล้านคน ซึ่งระหว่างการจัดทำสำมะโนจะมีการลงพื้นที่ประมาณ 12 ล้านครัวเรือน
นอกจากนี้จะมีการทำแผนที่ลงรายละเอียดในทุกพื้นที่ของประเทศ จะมีการจัดทำแผนที่สำหรับพื้นที่ที่มีความขัดแย้งสำหรับผู้พลัดถิ่นในประเทศ โดยกระทรวงตรวจคนเข้าเมืองและประชากรได้มีข้อตกลงอย่างไม่เป็นทางการกับกลุ่มติดอาวุธต่างๆ ในการจัดทำแผนที่โดยไม่มีการก้าวก่ายกัน
—————–
ขอบคุณภาพจากเฟสบุค Norravit Boom
