ความคืบหน้ากรณีที่ขบวนชาวบ้านซึ่งได้รับความเดือดร้อนจากนโยบายทวงคืนผืนป่าและผลกระทบจากแผนแม่บทป่าไม้เดินทางมารวมตัวกันจัดกิจกรรม “ก้าว แลก เพื่อปฎิรูปที่ดินไทย” ตั้งแต่เช้าวันที่ 9 พฤศจิกายน ขึ้นที่วัดสวนดอก อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ โดยมีแผนจะเดินเท้ารณรงค์ให้มีการยุติแผนแม่บทป่าไม้และเรียกร้องให้มีการแก้ไขปัญหาของชาวบ้าน เมื่อเวลา 10.30 น.ทหารจากมณฑลทหารบกที่ 33และตำรวจในพื้นที่ นำโดยพันเอกจิราวัฒน์ จุฬากุล เสนาธิการทหาร พร้อมด้วยตำรวจโดยพ.ต.ท.สกุลรัชช์ คงทอง สวป.สภ.ภูพิงค์ราชนิเวศ จังหวัดเชียงใหม่ ได้เชิญแกนนำสหพันธ์เกษตรกรภาคเหนือ(สกน.)ซึ่งประกอบด้วยนายประยงค์ ดอกลำใย นายสุริยัน ทองหนูเอียด ร่วมหารือโดยมีสื่อมวลชนร่วมรับฟัง
ทั้งนี้นายประยงค์ได้เล่าถึงสาเหตุของการจัดกิจกรรมครั้งนี้ เนื่องจากมีชาวบ้านถูกจับ ถูกตัดต้นไม้และติดคุกเนื่องจากถูกเจ้าหน้าที่ของรัฐจับกุมและปราบปรามโดยตั้งโจทย์ว่าชาวบ้านเป็นคนผิด ทำให้เกิดความเดือดร้อนกันถ้วนหน้า ดังนั้นชาวบ้านจึงรวมตัวกันเพื่อจัดกิจกรรมเดินรณรงค์ โดยก่อนหน้านี้เคยร้องเรียนไปยังเหน่วยงานที่เกี่ยงข้องแล้ว ตั้งแต่ผู้ว่าราชการจังหวัด ทหาร และทำเนียบรัฐบาล ซึ่งทหารบอกว่าเป็นความผิดพลาด แต่ชาวบ้านต้องติดคุก แถมยังมีการจัดทำแผนแม่บทป่าไม้ขึ้นมาจากคนแค่ 17 คนโดยเป็นทหาร 12 คนจากกอ.รมน. ที่เหลือคือป่าไม้และอุทยานฯ โดยที่ชาวบ้านไม่มีส่วนร่วมเลย และแผนดังกล่าวส่งผลกระทบต่อชาวบ้านอย่างรุนแรง
นายประยงค์กล่าวว่า แรกทีเดียวชาวบ้านก็ยังพอมีหวังว่าปัญหาของพวกเขาจะได้รับการแก้ไข แต่เมื่อมีแผนแม่บทป่าไม้ ทำให้รู้สึกหมดหวัง แม้ที่ผ่านมาได้ส่งไปรษณียบัตร 4 หมื่นใบถึงหัวหน้าคสช.เพื่อให้ชะลอแผนแม่บทฉบับนี้ และได้เจรจากับม.ล.ปนัดดา ดิศกุล รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ซึ่งได้รับมอบหมายจากนายกรัฐมนตรีให้ดูแล ซึงม.ล.ปนัดดารับปากว่าจะให้คำตอบใน 30 วัน แต่ขณะนี้ผ่านไปแล้ว 32 วันยังไม่มีคำตอบ โดยเมื่อวาน(8 พย.)ตนพยายามโทรหาม.ล.ปนัดดา แต่ก็ไม่รับสาย
“ถามว่าจะให้พวกเราทำอย่างไร พวกเราไม่ได้เคลื่อนไหวทางการเมือง แต่พี่น้องต้องถูกจับอยู่เรื่อยๆ ถูกตัดต้นไม้ เราใช้ความพยายามอย่างถึงที่สุดแล้ว ทุกวันนี้ชาวบ้านต้องกู้เงินนอกระบบร้อยละ 20 มาประกันตัว บางคนยังอยู่ในคุก มันเป็นความคับแค้น คสช.กำลังผลักมิตรให้เป็นศัตรูทั้งๆที่เมื่อก่อนชาวบ้านเหล่านี้เคยมีศรัทธาในการแก้ปัญหาของทหาร ทุกวันนี้อยู่บ้านก็รอความตาย เพราะไม่มีข้าวกิน ที่ดินถูกจับถูกยึด เมื่อมาเดินรณรงค์ก็ถูกจับ ผมคิดว่าพวกเขาก็พร้อมให้ถูกจับ พวกผมเองก็พร้อมถูกจับเช่นกัน”นายประยงค์กล่าวบนโต๊ะเจรจา
ขณะที่พันเอกจิราวัฒน์กล่าวว่า ทหารและตำรวจได้เดินทางมาเพื่อควบคุมตัวผู้ที่มาร่วมกิจกรรมครั้งนี้ เพียงแต่ต้องการรับทราบปัญหาความเดือนร้อนของชาวบ้าน และเชื่อมั่นว่ารัฐบาลมีแผนแก้ปัญหาอยู่แล้ว เพียงแต่ต้องทำตามระบบและขั้นตอนซึ่งต้องใช้เวลาซึ่งเชื่อว่าจะถูกต้องเหมาะสมกว่า และหากชาวบ้านใช้วิธีการเดินเท้าไปก็ไม่เป็นการแก้ปัญหา สู้ปล่อยให้พวกตนรับเรื่องไปและเสนอผู้บังคับบัญชาเพื่อการแก้ปัญหาดีกว่า
ทั้งนี้ภายหลังการเจรจากว่า 40 นาที ทุกสองฝ่ายตกลงกันว่าจะนำข้อเสนอไปปรึกษาภายใน และจะกลับมาหารือกันอีกครั้ง
ขณะเดียวกันในระหว่างที่แกนนำและเจ้าหน้าที่ทหารกำลังเจรจาอยู่นั้น ด้านการจัดกิจกรรมของชาวบ้านยังคงดำเนินไป โดยนายประภาส ปิ่นตบแต่ง อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้กล่าวปราศัยกับชาวบ้านที่มาร่วมงานว่า หลังจากแผนแม่บทได้ประกาศใช้อย่างเป็นทางการ ไม่มีใครได้รับประโยชน์แท้จริง โดยเฉพาะชาวบ้านที่ทำกินกับที่ดินผืนๆ นั้นโดยไม่มีเอกสารสิทธิ์ที่ถูกต้องตามกฎหมาย แต่ประโยชน์จากที่ดินแต่ละผืนเป็นเพียงส่วนหนึ่งในการเลี้ยงชีวิตเท่านั้น ไม่ได้เก็งกำไรมากมาย ส่วนตัวอยากให้กำลังใจชาวบ้านทุกคนและขอให้ร่วมเจรจากับเจ้าหน้าที่อย่างสันติ เพื่อความยุติธรรมสำหรับทุกฝ่าย ทั้งนี้ในส่วนของแผนจัดการทรัพยากรที่รัฐบาลปัจจุบันพยายามดำเนินการ สิ่งสำคัญที่สุดคือผู้มีส่วนร่วมขับเคลื่อน ซึ่งไม่ใช่กลุ่มอื่นใดแต่เป็นคนในประเทศไทยเองทั้งนั้น ดังนั้นรัฐบาลควรเปิดใจเพื่อให้ชาวบ้านได้ใช้แนวทางของตนเอง โดยเดินเพื่อการเปลี่ยนแปลงกฎหมายเพื่อคนธรรมดาบ้าง
นายตาแยะ ยอดฉัตรมิ่งบุญหรือ พะตีตะแยะ ปราชญ์ชาวบ้านเชื้อสายปกาเกอะญอ และผู้นำชุมชนบ้านสบลาน อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ให้สัมภาษณ์ภายหลังการร่วมประกาศเจตนารมณ์เดินเท้าปฏิรูปที่ดินว่า ตนเดินทางมาเมืองเชียงใหม่เป็นเวลา 2 คืนแล้ว ก่อนมาได้ทำพิธีขอพรเจ้าป่าเจ้าเขาและทำบุญในวัดทุกวัน เพื่อให้กิจกรรมดำเนินไปอย่างราบรื่น แต่ในใจไม่ได้คาดหวังอะไรมากมายเพราะที่ผ่านมากิจกรรมภาคประชาชนนั้นมีหลายกรณีที่เกิดขึ้นแล้วไม่ได้รับความร่วมจากเจ้าหน้าที่ภาครัฐ ทุกครั้งโดนกีดกัน หรือสั่งห้ามมาโดยตลอด แต่เรายังเชื่อมั่นในความสงบและหลักการต่อสู้อย่างสันติ
“ที่เรามาเดินไม่มีใครกลัว แต่ภาพที่เจ้าหน้าที่ตัดฟันไร่นา เป็นภาพที่ทำให้ชาวบ้านต้องน้ำตาไหล เขากำลังทำลายอาหารของคนทั้งประเทศ ข้าว คือ แม่โพสพ คือ สิ่งที่เลี้ยงคนให้มีชีวิต เราทนได้เหรอเห็นคนทำลายอาหาร มันบาปนะ อยากให้รัฐบาลหยุดแผนทวงคืนป่าแบบนั้นซะ เราไม่ได้ต้องการอะไรมากไปเกินกว่าขอข้าวไว้กิน” พะตีตาแยะ กล่าว
นายตาแยะ กล่าวว่า ข้าราชการทหารที่มาประจำการ บางนายมีอายุงานแค่ 2 ปี บางนายก็ 40-50 ปี แต่ประชาชนที่เป็นคนของประเทศตลอดไป แค่กิจกรรมเล็กๆ เพียงเท่านี้อยากให้เจ้าหน้าที่เข้าใจแล้วปล่อยประชาชนดำเนินการต่อไป เราต่างรู้และเข้าใจว่าหัวใจหลักของการรักษาทรัพยากรคืออะไร ไม่ใช่ของบประมาณ ขอเงิน หรือขอกำลังเสริมมาทำอะไรมากมาย เราขอแค่มีส่วนร่วมรักษาป่าจากปัจจุบันถึงตลอดไป ถ้าไม่มีกฎหมายหรือประกาศอะไรมาทำให้ชาวบ้านลำบากใจและสูญเสียที่ดินมากขนาดนั้นคงไม่มีกิจกรรมแบบนี้
ขณะที่สถานการณ์ล่าสุดเมื่อเวลา 13.00 น.ตัวแทนชาวบ้าน 4 คนนำโดยนายดิเรก กองเงิน ได้เดินออกจากประตูวัดสวนดอกเพื่อเตรียมเดินเท้ารณรงค์ แต่เจ้าหน้าที่ทหารและตำรวจกว่า 100 นาย ได้ยืนสกัดกั้น และมีนายทหารรวมถึงตัวแทนฝ่ายปกครองขอเจรจาไม่ให้ออกเดิน ทั้งนี้ทหารพร้อมโล่ได้ยืนตั้งแถว 2 ชั้น อย่างไรก็ตามระหว่างเจรจากันอยู่นั้น ทีมเดินเท้าอีกชุดหนึ่งซึ่งนำโดยดร.ประภาส ปิ่นตบแต่ง อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และนายพิษิฐ ตาวา ได้เดินฝ่าแนวเจรจามุ่งหน้าสู่ถนน ทำให้ทหารพยุงแขนตัวทั้งคู่ขึ้นไปยังรถควบคุมผู้ต้องหา
การควบคุมตัวดร.ประภาสและนายพิษิฐ ทำให้สถานการณ์เป็นไปอย่างตึงเครียด โดยทั้ง 2 ฝ่ายยังคงเจรจากัน และยอมปล่อยตัวทั้งคู่ในที่สุดภายหลังจากควบคุมตัวไว้ราว 20-30 นาที
ดร.ประภาสกล่าวว่า การตัดสินใจเดินครั้งนี้เพื่อให้สังคมได้เห็นความเดือดร้อนของชาวบ้านที่ได้รับผลกระทบจากนโยบายของรัฐบาลในปัจจุบัน และไม่มีทางเลือกอื่น ซึ่งเรื่องนี้ไม่เกี่ยวกับการเมืองแต่เป็นปัญหาปากท้องของชุมชนที่มีมายาวนาน
เวลา ประมาณ 14.00 น. พันเอกจิราวัฒก์ จุฬากุล เสนาธิการมณฑลทหารบก ที่ 33 กล่าวต่อหน้าชาวบ้านภายหลังการเจรจาร่วมกับแกนนำภาคประชาชนว่า การดำเนินการภายใต้กฎอัยการศึกนั้น เจ้าหน้าที่ทหารไม่ได้ใช้อำนาจเพื่อการทำร้ายประชาชนหรือกีดกันการแสดงออก แต่ต้องการให้มีการดำเนินการที่มีระเบียบและมีกรอบการเจรจาที่เข้าใจกันทั้งสองฝ่าย โดยหลังจากนี้ยืนยันว่าจะประสานงานให้คณะทำงานระดับจังหวัดและหน่วยงานที่ เกี่ยวข้องกับแผนแม่บทป่าไม้ ยุติการยึดพื้นที่หรือการทวงคืนพื้นที่ป่าก่อน ซึ่งหากชาวบ้านรายใดถูกกระทำก็สามารถร้องเรียนกับทางจังหวัดได้
นาย ดิเรก กองเงิน สกน.กล่าวว่า แม้การเดินเท้าครั้งนี้จะยุติลง แต่ก็เป็นการเริ่มต้นที่ดีของการทำกิจกรรมภาคประชาชนที่ช่วยให้เจ้าหน้าที่ทหารสร้างกระบวนการเพื่อเจรจาร่วมประชาชนอย่างจริงจังได้ โดยในวันที่ 13 พฤศจิกายน นี้ หม่อมหลวงปนัดดา ดิศกุล รัฐมนตรีประจำสำนักรัฐมนตรี จะลงพื้นที่มาพบชาวบ้านที่จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อเจรจาหาทางออก และในเร็วๆนี้ พล.อ.ดาวพงษ์ รัตนสุวรรณ รัฐมนตรีกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) อาจจะมีเวทีเจรจาเพิ่มเติม
“เรายังมีความหวังอยู่ว่ารัฐบาลชุดนี้จะมีหนทางให้เราได้ร่วมจัดการทรัพยากร ที่ดิน โดยเฉพาะการผลักดันให้เกิดธนาคารที่ดินและโฉนดชุมชน เพื่อความเป็นธรรมในการใช้ที่ดินอย่างยุติธรรมต่อคนจนในประเทศไทย เราถือว่าก้าวแลก ครั้งนี้เป็นเรื่องน่ายินดี ที่อย่างน้อยการทำกิจกรรมภาคประชาชนก็ทำให้ทหารยอมเปิดเวทีเจรจา ส่วนปัญหาการถางไร่ ยึดพื้นที่ หวังว่าจะไม่เกิดขึ้นอีกแล้วจนกว่าเวทีพูดคุยจะเสร็จสิ้น ” นายดิเรก กล่าว
ขณะที่นายประยงค์ ดอกลำใย กล่าวกับชาวบ้านก่อนแยกย้ายว่า ก้าว “แลก”ของชาวบ้านได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว ส่วนก้าวที่สองเกิดขึ้นในวันเจรจา และก้าวที่สามจะเกิดขึ้นหากเจรจาล้มเหลว ส่วนก้าวที่สี่คือก้าวสู่ความสำเร็จของการปฎิรูปที่ดินไทย
“หากการเจรจาล้มเหลว และพลเอกดาวพงษ์ไม่มาตามสัญญา เราก็พร้อมที่จะเดินก้าวแลกกันต่อไป เพื่อไปพบกับหัวหน้าคสช.ให้ช่วยแก้ปัญหาของพวกเรา” นายประยงค์ กล่าว
