ปลายเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา มูลนิธิพัฒนาชุมชนเมืองและเขตภูเขา(พชภ.)ได้จัดงานวันคนเฒ่าไร้สัญชาติครั้งที่ 4 ขึ้นโดยมีชาวบ้านจากกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ที่ประสบปัญหาด้านสถานะบุคคลและลูกหลานกว่า 150 คนเข้าร่วม ทั้งนี้ นพ.สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุข นางพันธุ์ทิพย์ กาญจนจิตรา สายสุนทร กมธ.ปฏิรูปกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม และ กมธ.ปฏิรูปสังคมชุมชนฯ สปช. รวมถึงผู้แทนส่วนราชการต่างๆ ร่วมงานด้วย
“อาพีหมี่หน่อง” แม่เฒ่าวัย 95 ปี เพิ่งจะได้ทำบัตรประชาชน หลังจากรอมานานกว่า 50 ปี เพื่อขอมีเลขประจำตัว 13 หลักของคนต่างด้าว แม่เฒ่าบอกว่า ในชีวิตนี้อยากจะมีฐานะเป็นคนไทย เพราะที่ผ่านมากว่า 50 ปี แม่เฒ่าหมี่หน่องจัดเป็นคนตกสำรวจ เป็นบุคคลที่ไร้สถานะบุคคลตามกฎหมายการทะเบียนราษฎร์ ทั้งๆ ที่แม่เฒ่าหมี่หน่องได้ตั้งถิ่นฐานอยู่ในประเทศไทยมานาน หลังจากที่อพยพมาจากพม่าในปี 2505
นอกจากนี้ แม่เฒ่าเองก็มีครอบครัวและตั้งถิ่นฐานอยู่ อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย มาโดยตลอด ไม่เคยอพยพกลับไปประเทศพม่าอีกเลย อย่างไรก็ตาม ที่ผ่านมาผู้เฒ่ากลุ่มชาติพันธุ์มักไม่ค่อยให้ความสนใจเมื่อมีการสำรวจทำสำมะโนประชากร เพราะคิดว่าอยู่กับบ้าน ไม่ได้ไปไหน จึงคิดว่าบัตรประจำตัวประชาชนไม่มีความจำเป็น แต่วันนี้ ผู้เฒ่าหมี่หน่องอยากจะขอเป็นคนไทยสักครั้งในชีวิต ในฐานะที่อยู่ประเทศไทยมากว่า 50 ปี
ขณะที่ผู้เฒ่าอาเจ่ เชอมือกู่ วัย 60 ปี แห่งบ้านหล่อโย อ.แม่จัน จ.เชียงราย ก็รอการพิสูจน์หลักฐานเช่นกันว่า มีการตั้งถิ่นฐานอยู่ในเมืองไทย เพื่อนำไปสู่การออกเลข 13 หลักที่ขึ้นต้นด้วย 0 ซึ่งหมายถึงบุคคลต่างด้าวที่มีใบสำคัญถิ่นที่อยู่อาศัยถาวร ผู้ที่มีเลขประจำตัว 13 หลักที่ขึ้นต้นด้วย 0 นี้ จะสามารถเดินทางออกนอกพื้นที่ได้ แต่ผู้เฒ่าอาเจ่ ปัจจุบันมีเลขประจำตัวที่ขึ้นต้นด้วย 6 ซึ่งหมายถึงบุคคลต่างด้าวที่ไม่มีใบสำคัญแสดงถิ่นฐานถาวร บุคคลกลุ่มนี้จะไม่สามารถเดินทางออกนอกพื้นที่ได้
ผู้เฒ่าบอกอีกว่า ข้อกำหนดต่างๆ ทำให้ไม่สามารถเดินทางไปเยี่ยมลูกที่ทำงานอยู่ในตัวเมืองจังหวัดเชียงใหม่ได้ การเดินทางออกนอกพื้นที่แต่ละครั้งก็ลำบาก เพราะต้องขออนุญาตล่วงหน้า และยังไม่มีสิทธิในการเข้าถึงสวัสดิการทางสังคมด้วย โดยเฉพาะสิทธิในการรักษาพยาบาล
ขณะที่ เตือนใจ ดีเทศน์ กรรมการ/ผู้ก่อตั้งและที่ปรึกษามูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา (พชภ.) กล่าวว่า ปัจจุบันในภาคเหนือมีกลุ่มชาติพันธุ์ที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานถาวรอยู่ในประเทศไทย แต่ยังไม่ได้รับสัญชาติไทยอีกเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะในพื้นที่ดอยแม่สลอง สาเหตุสำคัญเพราะว่าผู้เฒ่าเหล่านี้ไม่เห็นความสำคัญ จึงไม่ได้สนใจในการพิสูจน์หลักฐานขอมีบัตรประจำตัว ผู้เฒ่าหลายคนจึงอยู่ในสถานะไร้รัฐ ไร้สัญชาติ
ทั้งนี้ กลุ่มคนไร้รัฐ ไร้สัญชาติ แบ่งออก 3 กลุ่ม ได้แก่ 1.กลุ่มคนที่ตกสำรวจ 2.กลุ่มที่มีบัตรประจำตัวขึ้นต้นด้วยเลข 6 เป็นผู้ที่ไม่มีสัญชาติไทยและไม่มีสถานะทางทะเบียน และ 3.กลุ่มที่มีบัตรประจำตัวขึ้นต้นด้วยเลข 0 ซึ่งเป็นบุคคลที่ไม่มีสัญชาติไทย แต่มีใบสำคัญแสดงถิ่นที่อยู่อาศัยถาวร
“ผู้เฒ่าไร้สัญชาติเหล่านี้จะมีปัญหาในการขอรับบริการต่างๆ จากรัฐ โดยเฉพาะการบริการสาธารณสุขและการรักษาพยาบาล ขณะเดียวกันก็ไม่มีสิทธิได้รับเบี้ยผู้สูงอายุตาม พ.ร.บ.ผู้สูงอายุด้วย เพราะตามพ.ร.บ.กำหนดไว้ว่า ผู้ที่มีสิทธิได้เบี้ยผู้สูงอายุจะต้องเป็นบุคคลสัญชาติไทยที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป ขณะที่การพิสูจน์หลักฐานว่า ผู้เฒ่าเหล่านี้เข้ามาตั้งถิ่นฐานเป็นเวลานานก็ทำได้ยาก เพราะขาดพยานบุคคลที่จะมายืนยัน”
ทั้งนี้ มูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา (พชภ.) มีข้อเสนอซึ่งได้จากการวิเคราะห์ร่วมกันกับเครือข่ายว่า ขอให้กระทรวงมหาดไทยทำโครงการพิเศษขึ้น เพื่อขจัดปัญหาเรื่องความไร้รัฐ ไร้สัญชาติให้แก่ผู้เฒ่าในประเทศไทย โดยให้เริ่มในพื้นที่ อ.แม่ฟ้าหลวง และ อ.แม่จัน จ.เชียงราย เป็นอำเภอนำร่อง พร้อมสำรวจจำนวนผู้เฒ่าไร้รัฐ ไร้สัญชาติ และปัญหาที่ผู้เฒ่าประสบอยู่ เพื่อให้รู้ถึงสาเหตุและแนวทางแก้ไข
ขณะเดียวกันก็ได้ขอให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยสั่งสังคายนาข้อกฎหมาย เพื่อการแก้ปัญหาการไร้รัฐ ไร้สัญชาติของชาวเขาและชนชาติพันธุ์ต่างๆ ที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยมานานและต้องการขอมีสถานะคนต่างด้าว มีสิทธิ์อาศัยถาวรและผู้ที่ถือใบสำคัญประจำตัวคนต่างด้าว และใบสำคัญถิ่นที่อยู่อาศัย ซึ่งต้องการแปลงสัญชาติเป็นไทย
เตือนใจ กล่าวต่อว่า ปัจจุบันระเบียบการขอสัญชาติไทยมีความยุ่งยากสำหรับกลุ่มชาติพันธุ์ เพราะมีข้อกำหนดว่า จะต้องพูดภาษาไทยได้ ในขณะที่ผู้เฒ่ากลุ่มชาติพันธุ์ส่วนใหญ่จะพูดภาษาไทยไม่ได้ และที่สำคัญกำหนดไว้ว่า ผู้ที่จะขอสัญชาติไทยจะต้องมีงานทำเป็นหลักแหล่ง และมีรายได้ไม่ต่ำกว่า 2 หมื่นบาทต่อเดือน ซึ่งเป็นไปได้ยากมากสำหรับกลุ่มชาติพันธุ์
โดย สุพินดา ณ มหาไชย
คมชัดลึก
http://www.komchadluek.net/detail/20150617/208169.html
